लालमटिया देखि लारामी सम्म

(मेरो बुवा आमा अमेरिका भ्रामण आउनु भएको थियो केही समय अघि। त्यसैको अनुभब लेख्नु भयो बुवाले यो पोस्ट मा। दाङ बाट निस्किने नयाँ युग्बोध पत्रिकामा छापेको छ यो टुक्रो। यसपाली बाको पालो! )

कृष्ण गिरी 

लामो समय बिद्यालयमा सामाजिक बिषय पढाउदा अमेरिका भन्ने देश उत्तरी गोलार्दको उत्तर अमेरिका महादेशमा पर्छ भनेर किताब, नक्सा र ग्लोब देखाएर पढाएको म अहिले शिक्षण पेशाबाट अवकाश पाए पछि प्रत्यक्ष्य रुपमा अमेरिका हेर्न आइपुगेको छु । हामि सबैले बुज्ने अमेरिका भन्ने देश संयुक्त राज्य अमेरिका हो। हुनत अमेरिका जाउला र घुमौला भनेर मैले कहिल्यै पनि कल्पना गरेको थिइन। किनभने यो मेरो पहुच भन्दा बाहिरको कुरा थियो। एक त धेरै टाढाको ठाउ, धेरै पैसा खर्च हुने, त्यसमाथी हामि नेपालिलाई त्यति सजिलो संग भिसा नदिने। 

क्याम्पस 

छोराको बिद्यावारिधिको ग्राजुएसन समारोहको लागि म सहित मेरी पत्नीलाइ अमेरिका आउने अवसर मिल्यो । हामि जस्तो एउटा अति कम बिकसित देशको पनि गाउमा बस्ने मान्छेलाइ अमेरिका जस्तो संसारको अति बिकसित देशमा आउदा धेरै कुराहरु  चासोपुर्ण र अचम्म पार्ने खालका हुने रहेछन । फरक भूगोल, फरक हावापानी, फरक संस्कृति, फरक भाषा, फरक खालको बिकाश, फरक खाना आदि । अमेरिका यात्राको आफ्नो अनुभवलाइ दैनिकीको हिसाबले टिप्दै आएको छु र भबिस्यमा सबैसंग बाड्ने योजना पनि गरेको छु । हामि नोभेम्बर महिनाको २८ गते काठ्माण्डौ देखि चिनको कुन्मिंग र  सांघाई हुदै अमेरिकाको लस एञ्जेलस र अन्तिममा डेन्भर आइपुगेका हौ । डेन्भर अमेरिकाको कोलोराडो राज्यमा पर्दछ । त्यहाबाट छोरा बस्ने ठाउ वायोमिंग राज्यको लारामी पुग्न गाडिमा करिब तिन घण्टा लागेको थियो । लालमटियाको मौरिघाट बस्ने मान्छे अहिले अमेरिकाको लारामि  सहरबाट यी अनुभव लेख्दै छु ।

क्याम्पस परिसरमा रहेको घोडा चड्ने गोठालोको शालिक 

अमेरिकाका ५० राज्य मध्ये वायोमिंग राज्य मध्य-उत्तर तिर पर्ने रहेछ । क्षेत्रफलमा नेपाल भन्दा करिब दुइ गुना ठुलो तर जनसंख्या जम्मा करिब ६ लाख मात्र छ यो राज्य । लाखौ वर्ष पहिले ज्वालामुखी बिस्फोटले असर गरेको यो क्षेत्र अन्य राज्य भन्दा बिकट लाग्यो मलाइ । वर्षको छ महिना भन्दा बढी हिउ पर्ने, अत्यन्तै जाडो हुने, हिउ नै हिउ हुने उच्च पठार र पहाडि क्षेत्र रहेछ यहा ।  खेति योग्य जमिन खासै नभएको तर घासे मैदान टन्न भएको, मासुको लागि गाइ पालन हुने रहेछ यहा । ग्वालाहरुले घोडामा चडेर गाइ चराउने रहेछन जसले गर्दा सयौ गाइहरुलाइ एउतै ग्वालोले हेर्न सक्छ । अमेरिकाको काउ बोय र काउ गर्ल भनेको ठाउ नै यहि रहेछ । यस राज्यको निसाना नै घोडा चडेको ग्वालो छ । बनस्पतिमा सल्ला जातका रुखहरु धेरै देखिए । जंगलको चौरमा मृग जातका जंगली जनावरहरु प्रसस्त पाइने रहेछन । जंगलको कुनाकाप्चा सम्म पनि बाटोघाटोको सुबिधा पुगेको छ । यो राज्यको आम्दानीको मुख्य स्रोत भनेको गाइ पालन, कोइला खानि, तेल खानि, ग्यास खानि, अन्य दुर्लभ र महत्वपुर्ण तत्व जस्तै युरानियम खानि रहेछ ।   

क्याम्पस नजिकै रहेको लिंकनको शालिक अगाडी 

वायोमिंग राज्यको पुर्ब दक्षिणमा अवस्थित सानो सहर लारामीमा वायोमिंग बिस्वबिध्यालय छ । यो राज्यको एक मात्र बिस्वबिध्यालय हो । लगभग २२०० (जुम्लाको उचाइ २५०० हो) मिटर उचाइमा अवस्थित यो सहर शान्त, एकान्त, र सुरक्षित लाग्यो ।पढ्न खोज्ने बिद्यार्थीलाइ उत्तम स्थान । करिब ४० वर्ष नेपालामा शिक्षण पेशामा समय बिताएको मलाइ स्वाभाविक रुपमा यहाको बिस्वबिध्यालयले आकर्षित गर्यो । यसको संचालन, भौतिक सुबिधा, पठन पाठन बिधि, प्रबिधि आदि आदिले । पठन-पाठनको लागि सुबिधा सम्पन्न आफ्नै भवनहरु, अनुसन्धानको लागि सुबिधा र प्रबिधि सम्पन्न प्रयोगशाला-अनुसन्धानशालाहरु,  आफ्नै यातायातका साधन, बस्नको लागि आवासको ब्यवस्था रहेछन । प्रत्यक कक्ष्याकोठा कम्प्युटर र प्रोजेक्टरले सुसज्जित हुने छन । यो बिस्वबिध्यालयको आफ्नै बिशाल पुस्तकालय पनि हेर्ने मौका मिल्यो । ५ तले भवनमा अवस्थित उक्त पुस्तकालयमा करिब लाखौ पुस्तक रहेछन, बिधुतिय पुस्तक र जर्नल बाहेक । हाम्रा स्कुलमा एउटा वा दुइटा कोठामा सिमित पुस्ताकालय देखेको मलाइ यहाको पुस्तकालय देखेर सार्है अचम्म लाग्यो सुरुमा । आजभोलि यो पुस्तकालय  मेरो समय बिताउने गतिलो थलो बनेको छ । आजभन्दा १२७ वर्ष अघि स्थापना भएको यो बिस्वबिध्यालयमा ९४ देशका करिब १४ हजार बिद्यार्थी रहेछन । बिदेशी बिद्यार्थीमा सबै भन्दा धेरै चीनका रहेछन । नेपालका करिब ५० बिद्यार्थी अहिले अध्यनरत छन । मास्टर्स र पिएचडी गर्ने नेपालि बिद्यार्थीहरु सबैले छात्रवृति पाएका छन । स्नातक तहकाले पनि अलि अलि छात्रवृति पाउने रहेछन र बाकि खर्चको जोहो गर्न काम गर्ने रहेछन । नेपाल देखि अमेरिका आएर पढाइ सकेपछि प्रायजसो ले अमेरिकामै काम गर्ने र यतै बसोबास गर्ने गरेको पाइयो । एउटा नरमाइलो लाग्ने भनेको कोहि पनि नेपाल फर्किन नचाहने वा नसक्ने रहेछन । नेपालि बिध्यार्थिहरु आफ्नो समूह बनाएर संगठित रहेछन । बेलाबेलामा भेटघाट गर्ने, दशैँ-तिहार जस्ता चाडपर्ब संगै मनाउने, नेपालि नया वर्षको उपलक्ष्यमा कार्यक्रम गर्ने गरेका रहेछन । 

अमेरिकाका उत्कृष्ठ शिक्षण संस्थामा ग्यान हासिल गरेका, तालिम प्राप्त गरेका, उच्च शिक्षा प्राप्त जनशक्ति अमेरिकामै बस्ने अनि नेपालमा कसरि बिकास होला, कसरि हाम्रो समाजले उन्नति गर्ला ? किन नेपाल फर्कदैनन् त नेपालिहरु ? नेपालमा योग्यता अनुसारको रोजगारी पाइदैन, राजनीतिक स्थिरिता छैन, शान्ति छैन, अन्य आधारभूत सेवा सुबिधा छैन, योग्यताको कदर र सम्मान छैन । अमेरिकाको सुबिधा र सम्पनताले पनि नेपाल फर्कन गार्हो हुन्छ बुवा भन्छन नेपालि बिध्यार्थिहरु । 

डिसेम्बर १ मा नेपालि बिद्यार्थीहरुको संगठनले आयोजना गरेको कार्यक्रममा सहभागी हुने अवसर मिल्यो । जसमा पढाइ पुरा गरेकालाइ सम्मान र बिदाइ गरिएको थियो । यस्तै डिसेम्बर ५ मा बिस्वबिध्यालयको अन्तरास्ट्रिय कार्यालयले पढाइ सकेका विद्यार्थीको लागि भब्य समारोहको आयोजना गर्यो, त्यसमा पनि हामि सामेल भयौ । अर्को एउटा महत्वपुर्ण अवसर हेर्ने मौका पनि मिल्यो लारामी बसाइको क्रममा । पिएचडिको अन्तिम परिक्षा दुइ चरणको हुने रहेछ । प्रथमत अनुसन्धानको नतिजा सार्बजनिक रुपमा १ घन्टाको प्रबचन दिएर ब्याख्या गर्नु पर्ने र त्यहा सोधिने प्रश्नहरुको गतिलो जवाफ दिनु पर्ने । त्यसपछि पाच जना प्राध्यापकहरुको परिक्षा समितिले मिहिन तरिकाले करिब २-३ घण्टा प्रश्नहरु सोदे पछि र सन्तोष जनक उत्तर पाएमा बल्ल उक्त समितिले तुरुन्तै पिएचडि पास घोसना गर्ने रहेछ । ढोका बाहिर उक्त परिक्षाको नतिजा कुरेर बसेका हामि छोरा बाहिर निस्केर पास भएको सुनाउदा हामीहरुमा हर्षको सिमा रहेन । त्यसपछि डिसेम्बर ६ मा बिस्वबिध्यालयले औपचारिक रुपमा आयोजना गरेको भब्य ग्राजुएसन समारोहमा बिद्यार्थीहरुको अबिभाबक, आफन्त, साथिभाइको उपस्थितिमा पास गरेका बिद्यार्थीहरुलाइ अभिनन्दन गर्यो । हामिहरु पनि बधाई दिन पुस्प गुच्छाको साथ नेपालि राष्ट्रिय पोशाकमा उपस्थित भयौ । हाम्रोमा सजिलै पढ्न पाइने, पढ्न सकिने अनि पढे पछि काम नपाउने तर अमेरिकामा कलेज पढ्न निकै महँगो, गार्हो भएको र पढाइलाइ  अत्यन्तै महत्वपुर्ण उपलब्धिकोरुपमा लिने गरेको महसुस भयो ।