अमेरिकाको बर्कलि स्थित उर्जा विभागको (Department of Energy) प्रयोगसालाका बैज्ञानिकहरुले रासायनिक प्रतिक्रिया हुन भन्दा अगाडी र भै सके पछिको केमिकल बोण्ड (Chemical Bond) हेर्न मिल्ने टेक्निक बिकास गरेका छन।
नौ दस क्लास देखि जोड्ने हो भने अहिले दुइ दसक हुन लाग्यो केमिस्ट्री पढेको र पढाएको। केमिस्ट्री भन्दा बित्तिकै रिएक्सन (reaction) को कुरो आउछ. अहि रिएक्सनले पुराना चिज भात्किन्छन र नया चिज बनछन। चिज भन्नाले मोलेक्युल वा कम्पाउण्ड। त्यो प्रक्रियामा पुराना बोण्ड बन्छन र नया बोण्ड बनछन। उदाहरणको लागि, हाइड्रोजन र अक्सिजन मिलेर पानी बन्छ।
2H-H + O-O >>>>2H2O
यो रिएक्सनमा हाइड्रोजन हैड्रोजन बिचको बोण्ड भत्किन पर्छ, तेस्तै अक्सिजन अक्सिजन बिचको बोण्ड पनि भत्किन पर्छ। अनि हाइड्रोजन र अक्सिजन बीच नया बोण्ड बन्नु पर्छ।
अहिले सम्म पढेको/बुजेको भनेको यस्तो हुन्छ भन्ने मात्रै हो। विभिन्न सैधान्तिक ग्यान र सिदान्त हरुको माद्यम बाट बोण्ड यस्तो हुन्छा उस्तो हुन्छा भनेर बुझियो। आखाले देखेको हैन केरे। तर नया प्रविधिको विकासले गर्दा त्यो सम्भब भएको छ। चर्चित र प्रतिष्ठित जर्नल साइन्समा भर्खर प्रकासित लेख अनुसार मोलिकिउलहरु बिचको बोण्ड देख्न सकिञ्छ।
माथिको चित्रमा हेर्नुस। तीनवटा बेन्जिन रिङ्ग मिलेर बनेको कम्पाउण्ड हो यो। दाया नया प्रविधिले (AFM) देखेको चित्र हो भने बाया भाग हामीले पहिले देखि भन्दै आएको वा पढ्दै आएको चित्र हो। अचम्मको कुरो के छ भने अहिले सम्म यस्तै हुन्छ भनेर पढेको कुरो ठ्याक्कै त्यस्तै नै रैछ। AFM ले खिचेको आकृति दुरुस्तै छैन त? तीनवटा बेन्जिन रिङ्ग अलि चहकिलो सेतो रंगले घेरेको छ। त्यस्तै दुइ वटा रिङ्ग लाई जोड्ने बोण्ड पनि देखिन्छ नि। सेतो सेतो। मेरो बिचारमा त्यो जहा जहा इलेक्ट्रोन छ त्यहा सेतो देखिएको होला।
अब चित्र हेरम फ़ेरि। माथिको कम्पाउण्डलाइ ततायो भने केहि पुराना बोण्ड भात्किन्छन र नया बोण्ड बनछन।
यसमा पनि बाया तिरको हामीले अहिले सम्म बनाउदै आएको चित्र भयो भने दाया तिरको AFM ले खिचेको आक्रिति। उस्तै छ नि है। मलाइ त क्या मज्जा लाग्यो यो नया खोज। कुनै कल्पनामा वा अप्रतक्ष्य तरिकाले बुज्न नपर्ने भयो। कुनै कम्पाउण्ड्को structure प्रत्यक्ष्य हेर्न पाइने भयो।
यी सार्है साना हुने बोण्ड, मोलिक्युल, कम्पाउण्ड हेर्नलाइ बैज्ञानिकहरुले non-contact atomic force microscope (nc-AFM) मेसिन प्रयोग गरेका थिए। यी माथिका कम्पाउण्ड कति सानो छ भन्ने बुज्न खोजम है त।
१. एउटा बेन्जिनमा छ वटा कार्बन र छ वटै हाइड्रोजन हुञ्छन। र एउटा बेन्जिन रिङ्ग लगभग ३-५ A (angstrom) जतिको छ माथिका चित्रमा।
२. हाम्रो कपालको रौ लगभग दस लाख angstrom हुञ्छ। भनेको मतलब, कपालको रौ लाइ दसौ लाख सानो पार्दा बल्ल बेन्जिन रिङ्ग जत्रो हुञ्छ।
साइन्स प्रकासित यो अनुसन्धान पुरै पड्न यो लिंक किलिक गर्नुस। पुरै पढ्न मिलेन भन्ने मलाइ सम्पर्क गरे pdf पठाइदिन सक्छु।
