12/19/2014

9 photos of smallest creation in history || art meets nano science

Human on human hair
Science is beautiful.

This is what happens when artists and scientists work together. Here are some photos produced by artist Jonty Hurwitz and nano-scientist  Stefan Hengsbach. These beautiful photos are the smallest sculptures of human form in our history.

As a reference, human hair is 10-100 microns in diameter. And, 1 millimeter is 1000 microns. Naked female sculpture in above SEM image is about 80 x 100 micron in size. Just to get a feeling, our finger nail grows about the same size in  5 hours.

Human on eye of a needle
These microscale sculptures seen as SEM images were created using a 3-D printing technique called multi photon lithography where a laser is focused on a photosensitive liquid polymer. The laser light is very intense at the focal point that the polymer can absorb two photons at the same time and makes the polymer solidify.  

Full version of human on human hair
To create this art, they photographed a female model from hundreds of angles to generate the digital “blueprint” to use in lithography.
Behind the scene creating the blue print with model
More Photos:

11/28/2014

गढीमाइ बलि: तुरुन्तै गर्न पर्ने ३ काम

नेपालको बारा जिल्लाको गढिमाइ मन्दिरमा प्रत्यक पाच वर्षमा हुने जनावर बलिको पक्ष र विपक्षमा चर्को बहस चलेको छ, कम्तिमा पनि पत्र पत्रिका र सोसल मेडियामा । स्वभाविक रुपमा विपक्षमै बढि । किनभने जो त्यहाँ पाडा वा बोका लगेर जान्छन, मेडियामा उनीहरुको पहुच नै छैन ।   
original photo: rpb1001, flicker

 ब्यक्तिगत रुपमा मलाइ बलि दिएर मान्छेको भाकाल पुरा हुन्छ जस्तो कहिले लागेन । म सानो हुदै (करिब २१-२२ वर्ष अघि) हाम्रो परिवारले एउटा बोकालाइ बलि देको याद छ । परिवारका एकजना सदस्यको स्वास्थ स्थिति अत्यन्तै बिग्रिए पछि हाम्री बोइ (हजुरआमा) ले देबीको नाममा एउटा कालो बोको भाकल गरिथिन । त्यसपछि कसैले रहर पनि गरेको छैन भाकल गर्ने वा बलि दिने । हाम्रो जस्तो अबिकसित, अशिक्षित र पिछडिएको समाजमा यति धेरै समस्या छन् कि ति मान्छेले आफैले समाधान गर्न सक्दैनन । अनि कुनै अदृस्य शक्ति वा भगवानले केहि गर्दिन्छन कि भनेर आशा गर्ने बाहेक अर्को विकल्प छैन । त्यसैको क्रम हो यो बलि दिने पनि, समस्यामा जकडिएकाहरु केहि भैहाल्छ कि भनेर आउदा हुन । यस्तै विस्वासमा सदियौ देखि आएको हाम्रो समाज र पारिवारिक वातावरणले बाध्य पनि पर्छ होला । मेरो अनुमानमा गढ़िमाइमा बलि दिन आउने धेरै यस्तै मान्छेहरु होलान । कतिपाए परिवार यस्ता पनि होलान बिचरा बलि दिएको जनावरको मासु खान पाइएला भनेर कुर्नु पर्ने पनि ।  

बलि पक्ष वालाले भन्छन यो हाम्रो संस्कृति हो यसलाई जोगाउनु पर्छ । यस्तो तर्कको केहि अर्थ छैन । राम्रो संस्कृति जोगाउने हो, नराम्रो फेर्ने हो । बलिको कुरो आउदा आधारभुत रुपमै यो गलत छ. संस्कृति भनेको समय अनुसार परिवर्तन हुन्छ, मान्छेको चेतना स्तर बदलिदै जादा । जब जब हाम्रो समाज शिक्षित हुदै जान्छ, यस्ता प्रथाहरु बदलिदै जाञ्छन । 

बलि विपक्ष वालाहरु एकथरी शहकारी छन् जो जनावर मार्ने हुदैन भन्ने छन । तर संसारमा बढीमा १०% मात्रै मासु नखाने छन् ।  बाकि ९०% लाइ मासु नखाउ भनेर कसरि भन्ने? यदि बलि नदेउ भन्ने हो भने अर्कै कुरो । अर्को कुरो जनावर मार्न त ठिकै हो नमार्ने कुरो ब्यवहारिक हुदैन तर अलि राम्ररि मार्न पर्छ भन्ने हो भने त्यो अलि ब्वावाहारिका होला ।

अहिलेको सन्दर्भमा गढ़िमाइ बलि तुरुन्तै बन्द गर्ने भन्ने कुरो ब्यवहारिक नहोला, करोडौ मान्छेको आस्थाको कुरो ।   यसलाई व्यवस्थित गर्ने पर्ने देखिञ्छ । तत्कालको लागि तलका व्यवस्था लागु गर्न सकिञ्छ ।   

  1. बलि दिने पशुको स्वास्थ जाच: भगवानले  अस्वस्थ र असक्त पशुको बलि त स्विकार्दैनन होला पक्कै पनि ।   
  2. केटाकेटीलाइ बलि स्थानमा प्रवेश निषेध: कम्तिमा नागरिकता नभएका (तेस्तै उमेर समूह) लाइ उक्त स्थानमा जान नदिने ।  
  3. फोहर व्यवस्थापन: बलि बाट निस्किने फोहरको उचित ब्यवस्थापन । यसको लागि जसले बलि दिन्छन उसै बाट शुल्क लिए हुञ्छ ।  
यी बुदा राम्ररी लागु गरे बलि दिनेहरु निरुत्साही पनि हुञ्छन ।    

11/12/2014

मोदी भारत कि नेपालको नेता?

आउन त सार्क सम्मेलनको लागि भनेर नेपाल आउन लागेका हुन भारतीय प्रधानमन्त्रि मोदी तर कान्तिपुरमा लेखे अनुसार उनको कार्यक्रमको तालिका हेरम है त एक फेर ।
  • रामजानकी मन्दिरमा पुजासुजा गरे पछि बाह्र बिघा मैदानमा अभिनन्दन, ५ हजार हाराहारीको उपस्थिति । त्यहाँ उनको भाषण । भाषणमा के बक्ने हुन कसलाई के थाहा? 
  • निशुल्क साइकल बितरन र थप सहयोगको घोषणा ।
  • गाडि बाट आउदा जादा बाटोमा झरेर सर्बसाधारण संग भेट्घाट (अटोग्राफ पनि दिने होलान) ।
  • काठमाण्डुमा ट्रमा केन्द्रको उद्घाटन र राजनितिक भेटघाट ।
  • मुक्तिनाथ मन्दिरमा २० मिनेट पुजा र खानेपानी परियोजनाको सिलन्यास. अनि त्यस क्षेत्रको बिकासमा उनको सहयोग रहने घोषणा । 
  • लुम्बिनीको मायावती मन्दिरको अवलोकन गर्ने र बोधी वृक्ष रोप्ने ।
  • लुम्बिनीका स्थानीय अधिकारि, राजनीतिकर्मी र भिक्छुहरुलाई प्रबचन ।
  • लुम्बिनीमै अभिनन्दन लिने र भाषाण दिने. लामो समय लुम्बिनी बस्ने हुनाले उनले के के गर्ने हुन नेपालि लाइ अझै थाहा नभेको ।
  • यसै बेला स्कुलहरु चार दिन बिदा, दुइ दिन सार्बजनिक बिदा ।
यति गरे पछि त नेपालकै नेता जस्तो देख्खे न र? नेपालि नेता लाइ लाज लाग्न पर्ने, हुनत केहि हुन्न भन्न सके पो । सबै आफ्नै फाइदाको लागि मोदीले केहि गर्दिन्छन, भंदिन्छन भन्ने आशा भै रा होला । आफ्नो हुति नाभयेसी के गरुन बिचरा । 

नरेन्द्र मोदी (तस्बिर स्रोत

10/30/2014

डा. धिताल ले के चमत्कार गरे त्यस्तो?

फोक्सोको बिचमा रहेको मुटु (फोटो: स्रोत)
डा. कुमुद धिताल सहितको टोलिले केहि दिन अघि एक जनाको मुटु अर्कोमा प्रत्यारोपण गरेको खबरले मेडिकल जगत र नेपाली समुदाय बीच खुब चर्चा चलेको छ  यो ब्लगमा उनले खास के आबिश्कार वा चमत्कार गरेका हुन त भनेर खोतल्ने प्रयास गरेको छु  

मुटु प्रत्यरोपरण के  हो?
कुनै मान्छेको मुटुले कुनै कारणले कामै गर्न छोड्यो भने उसको जिबन बचाउनको लागि अर्को मान्छेको (डोनर) मुटु राख्नेलाइ मुटु प्रत्यारोपण भनिञ्छ  संसारमा सबै भन्दा पहिले सन् १९६७ मा पहिलो पटक मुटु प्रत्यारोपण गरिएको थियो  अहिले संसारभरि करिब ३५०० मुटु प्रत्यारोपण हुन्छन प्रत्यक बर्ष । यसरि प्रत्यारोपण गरेका मान्छे १५-२० वर्ष सम्म बाच्ने गरेका छन  

कसरि हुन्छ प्रत्यारोपण? 
विश्वमा करिब ८ लाख व्यक्ति मुटु फेर्न पर्ने स्थितिमा रहेको अनुमान गरिएको छ  तर चाहदा बित्तिकै मुटु फेर्न कहाँ पाइञ्छ र ?  पहिलो कुरो त मुटु दान दिने डोनर भेट्टाउन पर्यो  डोनर मुटु र मुटु लिने बिरामीको आवश्यक जाच गरेर मुटु फेर्न मिल्छ भनेर निर्क्योल गरे पछि बल्ल सल्यक्रिया सुरु हुञ्छ  पहिले मुटु निकाल्न पर्यो  जिउदो मान्छेको मुटु निकाल्ने कुरो भएन, मरेको मान्छेको मुटु पनि  मरि सकेको हुन्छ त्यसैले त्यो पनि काम लाग्ने कुरो भएन  
अहिले सम्म के गरिन्छ भने, डोनर मुटु ब्रेन डेथ भएको मान्छेबाट निकालिञ्छ   ब्रेन डेथ भनेको ब्रेनले सम्पुर्ण रुपमा काम गर्न छोड्ने स्थिति हो  धेरै जसो मृत्यु घोषणा गर्दा यहि स्थितिलाइ आधार मानिञ्छ  तर कहिले काही आवस्यक पर्यो भने life support or ventillator मा राखेर पनि ब्रेन डेथ भएको व्यक्तिलाइ केहि समय राख्ने गरिञ्छ  त्यसो गर्दा स्वास फेर्ने र मुटुको धड्कन रही रहेको हुञ्छ  डोनरको मुटु निकालेर बरफमा राखिञ्छ । यसरी राखेको मुटु ४-६ घण्टा सम्म मुटु लिने बिरामीको छाति भित्र राखी सक्न पर्छ  त्यसैले life support मा राखेको ब्रेन डेथ भएको डोनर भेट्टाउनु पर्यो र तुरुन्तै प्रत्यारोपण गर्न सक्नु पर्यो  यो दुइवटा कारणले मुटु प्रत्यारोपण जति सहज हुन पर्थ्यो सकेको छैन, पैसो तिर्छु भन्दा पनि  मुटु प्रत्यारोपण गर्न करिब दस लाख अमेरिकी डलर लाग्न सक्छ  कति पए देशमा ब्रेन डेथ भएको व्यक्तिबाट शरीरको अंग निकाल्न मिल्दैन  यी सबै अफ्ठेरोलाइ डा. धितालको नया प्रयोगले सहयोग पुर्याउने देखिञ्छ  

के गरे त डा धितालले? 

7/29/2014

Trip to Annapurna Base Camp [4130m] #ABC #photo

I recently visited the Annapurna Base Camp popularly known as ABC in Annapurna conservation area, western Nepal. We (had a group of four) were in a research field trip that involved collecting bee samples. We were able to collect Himalayan cliff honey bee from an elevation of ~3700 meter above see level. Trekking to ABC involves a visit to the Machhapuchhre Base Camp (MBC) on the same route.

If you are planning to trek in this area, I recommend you read this post. In my post you will see some pictures from the trip during early monsoon season.



An evening at Jhinu, right after the short heavy rain.

Beautiful village "Chhomrung". The cliff seen in left is famous for cliff honey bee hives. 
Small house
at the bottom of the picture (green roof) is a small hydro power house.


Looking downstream the Modi khola watershed. Village seen on right is probably 
the famous "Ghandruk" village,
whereas "Landruk" village is on left.

6/13/2014

SLC पछि के पढ्ने?

गत चैत्रमा लिएको SLC को नतिजा भर्खर निस्कियो । आधामा बढी फेल भए । त्यसको बारेमा बहस हुन जरुरि छ ।१० कक्षाको परीक्षालाई "फलामे गेट" भने पनि त्यसको अब कुनै अर्थ छैन । परिक्षामा पास भएका धेरै विद्यार्थीहरूलाई उनीहरुका अभिभाबकहरुसंगै अब के पढ्ने भन्ने चासो र चिन्ता परेको होला । अब केहि समय उच्च माध्यामिक तह भर्ना नहुदा सम्म यो पढे राम्रो हुन्छ त्यो पढे झन् राम्रो हुन्छ भनेर सुनाउने पनि टन्नै भेटिएलान । बिज्ञान पढ्ने की ब्यवस्थापन वा शिक्षा तिर जाने की आर्ट्स तिर । डाक्टर हुने की नर्स, इन्जिनिएर की आर्किटेक, म्यानेजर हुने की ब्यान्कर, बैज्ञानिक हुने की शिक्षक, पाइलट हुने की ड्राइभर ? जिन्दगीको करिअर निर्धारण गर्न महत्वपुर्ण हुन सक्छ यतिबेलाको निर्णय । संसारका धेरै मुलुकहरुमा १२ कक्षा (हाइ स्कुल) पछि मात्रै पेशा छुट्टिने गरि पढाइ छनोट हुने गर्छ । नेपालमा पनि सोहि पद्दती आउँदै छ भन्ने सुन्नमा आएको छ, छिट्टै आओस । किन भने उमेर र बिषयगत ज्ञानको हिसाबले पनि १० कक्षा पछि विद्यार्थीहरू परिपक्व भई सकेका नहुन सक्छन ।   

अस्ति बसमा SLC दिएर बसेका एक ठिटा उनकी आमा सँगै भेट भए । कुरा गर्दै जादा छोराको बिज्ञान पढ्ने मन वा रहर रहेछ । तर आमाको चाहना भने छोराले ब्यवस्थान पढोस भन्ने । छोरा पढाइमा त्यति तगडा छैन त्यसैले बिज्ञान पढेर राम्रो गर्न सक्दैन भन्ने उनको तर्क । साच्चैनै छोराले बिज्ञान पढ्न सक्दैन भन्ने आमाको बुझाइ हो वा एउटा (जेठो) छोराले मेडिकल पढ्यो अर्कोले व्यवस्थान पढोस भन्ने चाहना हो, त्यो त आमालाई नै थाहा होला । यसपालि मेरी आफ्नै भान्जीले पनि SLC राम्रै नम्बर ल्याएर पास गरिन । दिदि भिनाजुको छोरीलाई नर्सिङ पढाउने मन छ भने भान्जीले बिज्ञान पद्छु भन्छिन । नर्सिङ पढे पछि तुरुन्तै काम पाइएला कि भन्ने दिदि भिनाजुको तर्क हो । मलाई बिज्ञान पढ्न सक्दैने भनेर नर्सिङ पढ भन्ने, म बिज्ञान पढेर राम्रो गरेर देखाइदिञ्छु भन्छिन भान्जी । नास्टमै काम गर्ने सहकर्मी बैज्ञानिक साथिकी भान्जीले पनि SLC दिएकी रहिछन । के पढ्ने भनेर स्वाभाबिक रुपमै प्रश्न वा सल्लाह आउने भयो उनीकहा । मेरा बैज्ञानिक साथीले भन्दै थिए बिज्ञान पढेर के गर्नु बरु व्यवस्थान पढे पो कुनै कम्पनीको सी यी यो हुन सकिएला र पैसो कमाइएला । सबैको तर्क आ-आफ्नै ठाउमा केहि सत्य होलान । के बिज्ञान पढ्न निकै गाह्रो छ र धेरै ट्यालेण्टले मात्र यो बिषय पढ्न सक्छन ? के ब्यवास्थान पढ्न सजिलो नै छ वा धेरै पैसो कमाउन सकिन्छ त ? कुन बिषय पढ्ने र कुन क्षेत्रमा आफ्नो करिअर बनाउने भन्ने कुरो धेरै कुरामा भर पर्दछन् । आफ्नो इक्षा, रहर, क्षमता, जागिर पाउने सम्भावना आदि आदि । 

दुई बर्ष अगाडि (6 July, 2012) बिस्वको प्रसिद्द र प्रतिष्ठित जर्नल साइन्स ले आह्वान गरेरै धेरै मान्छेहरुबाट प्राप्त मध्य प्रतिनिधिमुलक बिचार छापेको थियो । जसमा उनीहरु कुन खास कारणले अहिलेको पेशा वा पढाइ तिर आइपुगे भन्ने लेखेका छन् । कसैमा कुनै व्यक्तिको प्रभाब, कुनै घटना वा टिभि कार्यक्रम अथवा फिलिमले प्रभाब पारेको देखियो भने कोहि कोहि बैज्ञानिक लेख रचनाहरु पढेर सम्बन्धित क्षेत्रमा लागेका रहेछन । यी प्रायजसो बिकसित मुलुकका कुरा हुन । अबिकसित वा कम बिकसित मुलुकहरुमा अन्य कुराहरुले पनि के बिषय पढ्ने वा कुन पेशा अंगाल्ने बारेमा बलियो प्रभाब पार्छन । साइन्स जर्नलको त्यसै प्रसंगमा मेरो ब्यक्तिगत अनुभब पनि छापिएको थियो । मैले SLC पछि बिज्ञान पढ्नुमा के कारण थिए भन्ने कुरो लेखेको थिए जुन अन्य प्रस्तुतिहरुको भन्दा नितान्त बेग्लै थिए । मुख्यतया दुइ कारण थिए मैले बिज्ञान बिषय लिएर पढ्नुमा । राम्रो (प्रथम श्रेणी) अंकले SLC पास गरेको थिए । र प्रथम श्रेणीमा पास गर्नेले बिज्ञान पढ्नु पर्छ भन्ने आम मान्यता थियो त्यतिबेला । अझ गाउ तिरको सरकारी स्कुलमा पढेको हुनाले काठमान्डू गएर बिज्ञान पढ्ने भन्दा अरु कसैले पनि सोचेको थिएन । आज भन्दा करिब दुई दशक अगाडि र अहिले धेरै परिवर्तन् आइसक्यो । विद्यार्थीहरू SLC दिदा खेरी नै धेरै कुरामा अपडेट हुन्छन् । के के सम्भावना छ, के बिषय पढ्यो भने कुन फिल्डमा गैन्छ भन्ने कुरो बुझ्न बिशेस गरि शहरी क्षेत्रका बिद्यार्थीलाई कुनै समस्या छैन । पत्र-पत्रिकाले  प्रशस्त जानकारी दिन्छन, अझै इन्टरनेटको प्रयोगले संसार भरि के कस्तो अवसर छ, कुन बिषयको भबिस्य 20 वर्ष पछि कस्तो हुन्छ अहिले नै बुज्न सकिन्छ । बिज्ञान पढे पछि राम्रो जागिर अलि सजिलो संग पाइञ्छ जसले गर्दा जिन्दगि सुखमयी हुन्छ भन्ने समाजको बुझाइले म जस्तै धेरैलाइ बिज्ञान तर्फ ल्याको हो । बास्तबमा बिज्ञान पढाइको महत्व नेपाली समाजमा मात्रै नभएर बिस्वब्यापी नै हो । संयुक्त राज्य अमेरिका (USA) मा बिज्ञान, प्रबिधि, इञ्जिनिएरिङ्ग र गणित (STEM) पढाइलाइ निकै महत्व दिइएको छ राज्यको तर्फ बाट । निकै लगानी गर्छ राज्यले र स्कुल देखि नै बिद्यार्थीहरुलाइ यी फिल्डमा आउनलाइ उत्प्रेरित गर्छ । किनभने प्रबिधि आबिस्कारले नै अमेरिका बिस्वको शक्तिशाली देश बन्न सकेको हो । यी बिषय पढे पछि धेरै तलबको राम्रो जागिर पाउन सजिलो हुन्छ पनि । त्यसैले कतिपय अवस्थामा आफ्नो रहर र इक्षा भन्दा पनि आवस्यकताले के पढ्ने र के पेशा अंगाल्ने निर्धारन गर्छ । तर एकपटक गरेको निर्णय सधै त्यहि नै हुन्छ भन्ने पनि  छैन ।

गरिब र अबिकसित मुलुकमा जस्तो पढाइ र पेशा छनोट गर्ने बेला बिकसीत मुलुक तिर बाध्याता नहुन सक्छ ।  इक्षा, रहर र चाहना अनुसारको पेशा गर्न पाइयो भने काम गरे जस्तो मात्र नभई रमाइलो पनि हुन्छ र सफलता पाउने सम्भावना धेरै हुन्छ । यस्तै प्रसङ्गमा केहि वर्ष अघि सन् 200३ को रसायनशास्त्रको नोबेल पुरस्कार बिजेता प्रोफेसर रोडरिक म्याकिनन सँग गफ गर्ने मौका मिलेको थियो । प्रोफेसर म्याकिनन अमेरिकाको रकफेलर बिस्वबिध्यालयमा Molecular and Neurobiology र Biophysics बिषयको प्रोफेसर हुन । उनि लगाएतका बैज्ञानिकहरुले पोटासियम आयोन कसरि कोषको प्रोटिन च्यानेल वार पार गर्छ भन्ने सम्बन्धि गरेको खोजको लागि नोबेल पुरस्कार जितेका थिए । बिज्ञान बिषय लिएर अण्डर्ग्राजुएट गरिसकेपछि उनले मेडिकल पढे । तर 7 वर्ष सम्म पढ्दै जादा त्यो पेशामा मन मर्दै गयो, कुनै आनन्द नै भएन । अब यतिबेला उनलाई समस्या आइपर्यो । मन नपर्ने पेशा जिन्दगिभरि गर्ने कि परिवर्तन गर्ने । मेडिकल पढिसकेर उनले एउटा ठुलो निर्णय गरेर ताकि मेडिकल डाक्टरको टन्न पैसा कमाउने पेशा नगरेर फेरि पहिले अण्डर्ग्राजुएट बिस्वबिध्यालय PhD प्रोग्राममा भर्ना भए र तेति बेलादेखिको खोजले नोबेल पुरस्कार दिलायो । हामीसंगको भेटमा उनको सल्लाह के थियो भने कुनै पनि क्षेत्रमा सफलता हात पार्नलाइ त्यो पेशा वा काम आफुलाई मन पर्ने, चाख लाग्दो र रमाइलो हुनु पर्दछ । यसको मतलब आफ्नो मन देखि लागेको कुरो पढ्न पाइयो भने रमाइलो पनि हुन्छ अनि सफलता पनि हात पर्छ । 

तर प्रोफेसर म्याकिनन जस्तै  मेडिकल पढिसकेर फेरी अर्को बिषयमा PhD गर्न सामान्यतया सजिलो छैन, त्यसै कारणले पनि अहिले एस एल सी दिएकाहरुले धेरै बिचार गरेर बिषय छान्न जरुरि छ । आफ्नो इक्षा र मन अनुसारको बिषय पढ्न पाइयो र त्यसले आय आर्जनको बाटो पनि खोल्यो भने सबै भन्दा राम्रो भयो । अहिलेको प्रतिस्प्रधी जमानामा रोजगारीको अवसरलाई नजरन्दाज गर्न सकिदैन । अहिलेको जमानामा सबैभन्दा काम र दाम पाइने बिषय भनेका बिज्ञान, प्रबिधि, इञ्जिनिएरिङ्ग, र गणित (STEM) अन्तर्गतका बिषयहरु हुन । त्यसैले यी बिषय पढ्यो भने नेपालमा मात्रै हैन संसारभरी नै काम पाउन सजिलो हुञ्छ । यो बिषय पढ्न सक्ने त्यो नसक्ने तिर ध्यान नदिएकै राम्रो । अवसर पाइयो र मिहिनेत गर्यो भने जुन सुकै बिषय पनि पढ्न सकिञ्छ । 

4/09/2014

खुट्टालाइ सास्ती मनलाइ मस्ति ।

निकुन्ज गेट पुग्न अगडि । 
अस्तिको शनिबार दिनभरी शिवपुरी निकुन्ज भित्र हिडेर बित्यो। त्यो हिडाइले यति खुट्टा दुखेछ की चार दिन पछि अहिले सम्म पनी पुरै ठीक भा'छैन । जंगल भित्र पहाडमा हिडेर, घुमेर, स्वस्छ हावा खाँदै करिब नौ घन्टा बिताउदा खुट्टा दुखाइ बिर्साउने गरेर "मन" भने आनन्दित भएछ।

काठ्मान्डु यसै त फोहर र प्रदुसित छ अली पहिले देखि नै। अझै पछिल्लो समय त सडक खनेर धुलई धुलो, गाडीको धुवा र मान्छे नई मान्छेको भिडले कोलाहल पूर्ण छ । एक महिना अगाडि अमेरिकाबाट आएकी एक जना प्रोफेसरले भनिन "सङठित अस्त बेस्त" काठ्मन्डु । केही समय हिंड्न पर्‍यो भने उकुस मुकुस हुन्छ। सास फेर्नै गार्हो हुने किसिमले । नाक छोपेर हिड्नु पर्छ, आँखा ढाकेर हिड्नु पर्छ । र पनि सास त फेर्नै पर्यो । यसले कति मान्छेको स्वास्थमा असार गरेको होला ? कति मान्छे यसकै कारणले मरे होलान् ? काठ्मान्डुमा भएको यस सम्बन्धी कुनै अनुसन्धान पढ्न पाएको छैन । प्रदुसित हावाकै कारणले उमेर करिब ५ बर्ष त कम हुन्छ होला (मेरो अनुमान मात्रै) । हप्ताको ६ दिन शहरको दुसित हावा खान परे पानी एक दिन त स्वछ हावा खाना पर्‍यो भनेर साथी प्रकाश र म शिवपुरी राष्ट्रिय निकुन्ज हाइकिङ गर्न निस्केको । दिनभरीको हाइकिङले मन आनन्दित भयो ।

बिहानको पेट पुजा 
हामी बुढानिलकन्ठ सम्म माइक्रोबस त्यसपछी करिब २ किलोमिटर हिडेर निकुन्ज गेट सम्म पुगिम् । हुनत गेट सम्म पानी माइक्रो जाने रहेछ, थाहा पाइएन। तर पनी त्यो ठाउमा बिहानै हिंड्न मजै आयो । गेट नजिकै को चिया पसलमा हल्का पेट पुजा गरेर रु १० को टिकेट काटेर निकुन्ज भित्र छिरिम। म नेपालको कुनै पनी राष्ट्रिय निकुन्ज भित्र छिरेको यो नई पहिलो पटक थियो । के लाग्यो सुरुमै भने, बरु रु १० को ठाउमा २० लिनु तर निकुन्ज को नक्सा सहितको जानकारी मुलक पर्चा दिनु पर्ने। कुनै जानकारी बेगर गएका हामी सुरुमा अलमलियौ कता कुन बाटो जाने भनेर । गेटमा बस्ने आर्मीलाई सोदेर अगाडि गयौ।



हाइकिङ ट्रेल टु गुम्बा 

गेट बाट पुर्ब तिर वा दाहिने तिरको बाटो समतियो । गाडी पानी गुडाउन मिल्ने त्यो बाटो गुम्बा सम्म पुग्ने रहेछ। गुम्बा बाट दक्षिण तिर काठ्मान्डु हेर्दा रमाइलो देखिने रहेछ। राष्ट्रिय निकुन्ज को बिचमा गुम्बा त्यो पानी ठुला ठुला कन्क्रिटका घरहरु सहितको, त्यो भौतिक सम्रचना बनाउन दिनु कत्तिको ठीक हो प्रकृति सम्रक्षन बिग्यहरुले भन्लान तर मलाई भने मन परेन ।  


धेरै हिड्ने मन नभए त्यहि गुम्बा बाट फर्के पनी हुने रहेछ । हामलाई अली हिंड्न रहर थ्यो । अनि शिबपुरीको टुप्पोमा पुग्ने रहर थ्यो सँग संगै बाघ्द्वार, जहाँ बाट बागमती सुरु हुन्छ, पनी हेर्ने धोको । त्यसैले माथी तिर लागिम ।  बाटोमा थरी थरीका रुख्।




बाघद्वार
बाघ द्वार बाट केही माथी पुगे पछि शिव पुरी बाबा को मन्दिर आउछ। हामी त्यहा पुग्दा एक जना बाबा ठुलो देक्चीमा पानी उमालेर चाउ चाउ का पोका फोडेर हाल्दै थे । संगै अरु २-४ जना, हाइकर हुनु पर्छ, थे । मन्दिर भनौ वा कुटी भनौमा सोदेको राती बास पनी पाइने रहेछ । प्रकाशजीले खाली रक्सिका बोटल देखेर के हो यस्तो चाला कुटीमा भन्थे । उक्त बाबाको ठाउ बाट सिदै पहाड टुप्पो तिर उक्लिय पछि शिबपुरी पिक पुगियो । मौसमले पनी साथ दिएको मान्नु पर्छ त्यो दिन् । घाम भएन बरु माथी पुगे पछि अली चिसो चिसो भयो । नजिकै अर्को कुटी रहेछ । एकजना महिला बाहिर भाडा माज्दै हुनुहुन्थ्यो । चिया खान पाईन्छ भनेर सोधेको हातको ईशाराले पाईन्छ भन्नु भयो । एक्छिनमा दुध वाला स्पेसल चिया आइपुग्यो बिस्कुटको पुरिया सङै । चिसो लागेको बेलामा तातो तातो मिठो चिया त्यो नी डाडाको टुप्पोमा खुब मजा आयो । त्यो पनी फोकटमा । पैसो लिन मान्नु भयेन ।

करिब २७०० मिटरको उचाइमा हामले चिया खाको ठाउ। 



करिब २७०० मिटरको उचाइमा । 


त्यस पछि भने ओरालई ओरालो तल झरियो। एकदम ओरालो बाटो । ढुङ्गा कुदेर बाटो बनाको रहेछ । तल उही गेट सम्म करिब ६ बजे आइपुग्दा थाकेर लखतरान परी सकेका थिम् । गाडी चद्ने सम्म जान नी गार्हो हुने गरि । काठमान्डु नजिकै प्रकृति अनुभब गर्न मिल्ने, सुरक्षित (हुनु पर्छ भन्ने मेरो अनुमान्), बाटो पनी राम्रो भा'को यो ठाउ बेला बेलामा आइरहनु पर्छ भन्ने लग्यो । २-४ वटा चराका फोटो पनी खिचेको छु, पछि कतै शेयर पक्कै गर्छु । हप्ताको कम्तिमा एक दिन भए पनी स्वस्क्छ हावा खाइयो, रमाइयो।

1/30/2014

लालमटिया देखि लारामी सम्म

(मेरो बुवा आमा अमेरिका भ्रामण आउनु भएको थियो केही समय अघि। त्यसैको अनुभब लेख्नु भयो बुवाले यो पोस्ट मा। दाङ बाट निस्किने नयाँ युग्बोध पत्रिकामा छापेको छ यो टुक्रो। यसपाली बाको पालो! )
कृष्ण गिरी 

लामो समय बिद्यालयमा सामाजिक बिषय पढाउदा अमेरिका भन्ने देश उत्तरी गोलार्दको उत्तर अमेरिका महादेशमा पर्छ भनेर किताब, नक्सा र ग्लोब देखाएर पढाएको म अहिले शिक्षण पेशाबाट अवकाश पाए पछि प्रत्यक्ष्य रुपमा अमेरिका हेर्न आइपुगेको छु । हामि सबैले बुज्ने अमेरिका भन्ने देश संयुक्त राज्य अमेरिका हो। हुनत अमेरिका जाउला र घुमौला भनेर मैले कहिल्यै पनि कल्पना गरेको थिइन। किनभने यो मेरो पहुच भन्दा बाहिरको कुरा थियो। एक त धेरै टाढाको ठाउ, धेरै पैसा खर्च हुने, त्यसमाथी हामि नेपालिलाई त्यति सजिलो संग भिसा नदिने। 

क्याम्पस 
छोराको बिद्यावारिधिको ग्राजुएसन समारोहको लागि म सहित मेरी पत्नीलाइ अमेरिका आउने अवसर मिल्यो । हामि जस्तो एउटा अति कम बिकसित देशको पनि गाउमा बस्ने मान्छेलाइ अमेरिका जस्तो संसारको अति बिकसित देशमा आउदा धेरै कुराहरु  चासोपुर्ण र अचम्म पार्ने खालका हुने रहेछन । फरक भूगोल, फरक हावापानी, फरक संस्कृति, फरक भाषा, फरक खालको बिकाश, फरक खाना आदि । अमेरिका यात्राको आफ्नो अनुभवलाइ दैनिकीको हिसाबले टिप्दै आएको छु र भबिस्यमा सबैसंग बाड्ने योजना पनि गरेको छु । हामि नोभेम्बर महिनाको २८ गते काठ्माण्डौ देखि चिनको कुन्मिंग र  सांघाई हुदै अमेरिकाको लस एञ्जेलस र अन्तिममा डेन्भर आइपुगेका हौ । डेन्भर अमेरिकाको कोलोराडो राज्यमा पर्दछ । त्यहाबाट छोरा बस्ने ठाउ वायोमिंग राज्यको लारामी पुग्न गाडिमा करिब तिन घण्टा लागेको थियो । लालमटियाको मौरिघाट बस्ने मान्छे अहिले अमेरिकाको लारामि  सहरबाट यी अनुभव लेख्दै छु ।
क्याम्पस परिसरमा रहेको घोडा चड्ने गोठालोको शालिक 

1/04/2014

CrowdFunding a Science Project in Nepal

We have initiated a crowd-funding campaign to support chemistry education and research in Nepal. This campaign will raise enough (hope so) money to buy a double beam UV-Vis spectrometer for Mahendra Morang Adarsh Multiple Campus (MMAMC) of Tribhuvan University in Biratnagar, Nepal.    

In recent years crowd-funding has become a popular tool to generate funding for various purposes including education and research. We want to use this tool to raise money that will help our friends at MMAMC buy a modern UV-Vis spectrometer to be used for teaching and research. 

In past 13 days we have raised $1092 from 20 contributors. With this rate, I hope to raise enough money to buy  the instrument from Indian manufacturer. Thank you to all supporters of this cause. 

This campaign is taking good shape in social media with 214 shares in Facebook.

Details of this campaign is given in this link:


Now the number of contributors per day is increasing too.

If you want to make some impact, please make some donation. Your small contribution will be a great help. 

In 2009 we had completed a fund raising project that supported central department of chemistry (CDC), Tribhuvan University in Kathmandu to buy a multi-media projector and a laptop. That time we just used Facebook and paypal as tools. But this time we are using FundRarz website hoping to make things easier and reach to more people.