A giant elephant on a groove of human fingerprint-the smallest man made object

This is a sculpture of one of the largest animals on earth in its possibly the smallest form. This microscopic elephant in this photograph has just been placed on the groove of a human fingerprint. 

Remember that elephant is the largest animal of earth on land. The fine tuned sculpture of elephant on fingerprint groove is over a tenth of a millimeter tall.

These sculptures were created using many technologies ranging from bespoke electronics and software, to quantum physics and special effects.

When art uses science-together they produce the most beautiful creation.

The structure is created using 3D printing technology and multi-photon lithography involving two-photon absorption.  Quantum physics playing a big role here. In this case, UV light is irradiated on a light-sensitive polymer, which solidifies at the place of irradiation. The photon (two) absorption occurs only at the tiny focal point-basically a tiny 3D pixel known as "Voxel". According to the description provided with the pictures, "the sculpture is then moved along fractionally by a computer controlled process and the next pixel is created. Slowly, over hours and hours the entire sculpture is assembled pixel by pixel and layer by layer". 

The sculpture was then photographed using scanning electron microscope (SEM). Using SEM at high magnification, hundreds of images of the nano sculpture were captured while a piezo stage was rotated to a precision of below one ten thousandth of a degree. This process is very detailed and takes lot of time. For example, one second of film can take up to 4 hours to film. This process is known as Nanoflight creator and was developed by Stefan Diller, Wuerzburg, Germany. 

Check out this website for details of this work. 

Also watch following videos.

The making

बिज्ञान प्रबिधीको बिकासको लागी गर्ने पर्ने चार काम: निसुल्क सुझाबहरु

नयाँ संबिधानपछि नयाँ सरकार बनिसकेको छ । अब आर्थिक उन्नति हुनुपर्छ भन्नेमा सबैको एक मत छ । त्यो संगसंगै आत्मनिर्भर हुनुपर्छ भन्ने गतिलो पाठ भारतले नाकाबन्दी लगाएपछि हामीले सिकेका छौ । यी दुवै उदेश्य पुरा गर्नको लागी अब बिज्ञान, प्रबिधी र इन्नोभेसन क्षेत्रमा फडको नमारी सम्भब छैन । किनभने बिज्ञान-प्रबिधी र बिकास नजिकैबाट जोडिएका छन । इतिहासले पुस्टी गरेको सत्य के हो भने यसकै कारणले मानव समाज अझ स्वस्थ, धनी, प्रोडक्टिभ भएको छ । गरिबी निवारण र आर्थिक बिकाश, खाध्य सुरक्ष्या, स्वास्थ र उपचारमा सुधार, उर्जा सुरक्षा, सुद्ध पिउने पानीको व्यवस्था, जैबिक विभिधता र वातावरण जोगाउनको लागी प्रभाबकारी संरचनाको बिकास, प्रबिधीको प्रयोग, र सहि नीतिको आवस्यकता छ । बैज्ञानिक खोज, प्राबिधिक ज्ञान र इन्नोभेसनबाट उपयोगी उत्पादन, सेवा र रोजगार ब्रिधी गर्नको लागी बिस्वबिध्यालय र उद्योगको बिचमा साझेदारी कार्यक्रम हुनुपर्छ । इन्नोभेसन हब बनाउनु पर्छ । बिज्ञान प्रबिधीको क्षेत्रबाट फाइदा लिनको लागी मानव संसाधनको तालिम र बिकास, सार्बजनिक नीति बलियो, नलेज संस्थाको बिकास, तत्सम्बन्धी संरचनाको बिकास उत्तिकै आवस्यकता छ । 

खासमा यो क्षेत्रको मन्त्रालय सम्हाल्न कसैले पनि जागर देखाउदैन । परिबन्दले अहिले बिशवेन्द्र पासवानलाइ आइलागेको छ बिज्ञान प्रबिधी र वातावरण मन्त्रालय । उनको पहिलेको कामको बारेमा खासै थाहा छैन । तर उनमा केहि गर्ने क्षमता र इक्षा छ भने कुनै अरु 'गतिलो' मन्त्रालयभन्दा यसमा काम देखाउने मौका छ । मन्त्रीलाइ सल्लाह दिने वालाहरुको त केहि कमि छैन होला । तर लामो समय अमेरिका बसेर र अन्य केहि मुलुकको अध्यन पछि मैले देखेको सुझाब दिन मन लाग्यो । यो क्षेत्रमा गर्नुपर्ने र सक्ने धेरै काम छन । तर सुरु गर्नलाइ चारवटा मात्र भन्दै छु । यी काम गर्नको लागी अन्य मन्त्रालय र प्रधानमन्त्रीको पनि भूमिका महत्वपुर्ण हुन सक्छ । ल यी निसुल्क सुझाबहरु मन्त्रीकोमा पुर्याइदिने कि?

१. बिज्ञान प्रबिधी क्षेत्रमा लगानी बढाउ: नेपालाले अहिलेसम्म GDP को करिब ०.३% मात्रै अनुसन्धान र बिकासमा खर्च गर्दै आएको छ । जबकि भारतले करिब ०. ९ %, चीनले २ %, जापानले ३. ७ %, दक्षिण कोरिया ले ४.४ % लगानी गर्दै आएका छन । यो क्षेत्रमा गरेको लगानीको प्रतिफल आउन त लामो समय लाग्छ । तर अहिले पनि लगानी बढाउन सुरु नगर्ने हो भने हामी कहिले पनि माथी उक्लिदैनौ । किनभने यो क्षेत्रको लगानीले आर्थिक बिकास र सामाजिक उन्नती गर्छ भन्ने त माथिको अरु देशको तथ्याकले प्रमाणित गरेको छ । अबको पाच बर्ष भित्र यो लगानी कम्तिमा १ % र दश भित्र २ % पुर्याउने गरि लगानी बृधि गर्नु उपयुक्त देखिन्छ । 

२. नया अनुसन्धान केन्द्रहरुको स्थापना: बैज्ञानिक आबिस्कार र इन्नोभेसन, आवस्यक जनशक्ति उत्पादन को लागी अनुसन्धान केन्द्रहरुको महत्वपुर्ण भूमिका रहनछ । हुनत नास्ट, नार्क र त्रिभुबन बिस्वबिध्याल अन्तर्गत रिकास्ट जस्ता अनुसन्धान केन्द्र छन । तर तिनिहारू आफै कता कता हराइरहेका छन । यी केन्द्रहरुको स्तर ब्रिधी गर्नु अनिबार्य छ ।  त्यो संगसंगै अब नयाँ अनुसन्धान केन्द्रहरुको स्थापना गर्नु पर्दछ । केहि यस्ता केन्द्रहरु खोल्ने निर्णय भैसकेको छ क्यारे तर अझै कार्वान्यन भएका छैनन । देश नया संरचनामा गइ सके पछि यी केन्द्रहरु पनि बिकेन्द्रित हुन जरुरि छ । 

कम्तिमा एक अनुसन्धान केन्द्र प्रत्यक राज्यमा । यी केन्द्रहरु स्वात्य हुनुपर्दछ । कुनै बिस्वबिध्यालय अन्तर्गत पनि हुन सक्छन तर स्वात्य । कुन कुन बैज्ञानिक क्षेत्रलाई केन्द्रित गरेका केन्द्र स्थापना गर्ने भन्नेमा छलफल गरेर देशको आवस्यकता अनुसार तय गर्न सकिन्छ । विज्ञको सुझाब लिएर । 

३. सय प्रतिभा कार्यक्रमको घोषणा: प्रतिभा पलायन नेपालको गम्भिर समस्या हो । अहिले नेपालीहरु विश्वभरिनै छरिएर एक से एक उच्च कोटिका काम गरिरहेका छन । यी मध्ये केहि पक्कै पनि नेपालमै बसेर काम गर्न चाहन्छन । यो मध्यकालाइ नेपालमा बसेर काम गर्न आकर्षित गर्नको लागी "सय प्रतिभा" कार्यक्रमको घोषणा गर्नुस मन्त्रि ज्यु । यो कुनै नयाँ कार्यक्रम भने होइन । चीनले एक हजार प्रतिभा कार्यक्रम घोषणा गरि बिस्वबाटै एक से एक हजारौ बैज्ञानिक प्रतिभालाई आकर्शित गरिरहेको छ । यस्तै किसिमको कार्यक्रम भारतले पनि संचालन गरेको छ । यसरि आउने world class बैज्ञानिक प्रतिभालाई निस्चित समयको लागी निचिता रकम (उदाहरणको लागी: पाच बर्षको लागी एक करोड अनुसन्धानको लागी दिने र मासिक तलब एक लाख दिने) । यी प्रतिभाहरुले चाहेको संस्थामा (बिस्वबिध्यालय वा अनुसन्धान केन्द्रहरु) नियुक्त गर्ने । उक्त संस्थाले काम गर्ने ठाउ दिने । बिस्वब्यापी रुपमा अन्तरास्ट्रिय प्रतिस्प्रधाबाट छान्ने । प्रत्यक बर्षमा २० जना यस्ता प्रतिभा रिक्रुट गर्ने । यसो गर्दा पाच वर्षमा सय जना हुन्छन । त्यसपछि यो कार्यक्रमको समिक्ष्या गरेर थप गर्न सकिन्छ । 

४. अनुसन्धानकोष आयोगको स्थापना (Science funding agency): अनुसन्धानको लागी रकमको आवास्यकता पर्दछ । उक्त प्रयोजनको लागी राज्यले नै लगानी गर्नु पर्दछ । अमेरिकामा National Science Foundation (NSF), National Institute of Health (NIH), Department of Energy (DOE) जस्ता संस्थाबाट अनुसन्धानको लागी लगानी गर्ने गर्दछ । यस्तै किसिमको संरचना चीनले पनि बनाएको छ । अब यस्तै किसिमको संस्था नेपालले पनि बनाउनु ढिलो भैसकेको छ। यो संस्थाले बिस्वबिध्यालय, अनुसन्धान केन्द्रहरु र निजि क्षेत्रहरुका अनुसंधानाकर्मिहरुलाई उनीहरुको अनुसन्धान प्रस्तावको आधारमा फ़ण्डिनग दिनु पर्दछ । बर्षको कम्तिमा पचास करोड दिने गरि तुरुन्तै यस्तो आयोगको निर्माण गरौ । हुनत सानो मात्रामा बिस्वबिध्यालय अनुदान आयोगले अहिले अनुसन्धान रकम दिने गरेको छ तर त्यसको स्कोप बिस्वबिध्यालामै सिमित छ र अत्यन्तै सिमित रकम छ जसले उत्क्रिस्ट नतिजा दिने खालको अनुसन्धान सम्भब छैन । 

यसै प्रसंगमा एक कार्यक्रमको घोषणा गर्दा उपर्युक्त हुन्छ । हाम्रो देशका जल्दो बल्दो समस्या के हो? उर्जामा के समस्या छ? स्वास्थमा के छ? कृषिमा के छ? यस्तै समस्या समाधान गर्नको लागि Grand Challenge Program को घोषणा गरौ । जसले गर्दा हाम्रा समस्या पत्ता लगाउन, समाधानको लागी इन्नोभेसन गर्न र नया खोज अनुसन्धानको लागी प्रेरणा जगाउन मद्दत गर्छ । दशवटा यस्ता चुनौतीहरुको लागी आवहान गरौ र समाधानको लागी लगानी गरौ । 

इन्धन परनिर्भरता कम गर्न नेपाल सरकारलाई मेरो १० सुझाब

यो तेस्रो नाकाबन्दी हो भारतबाट । सतहमा जे जति कारण भए पनि भाबिस्यामा पनि यस्ता नाकाबन्दी हुने सम्भावनालाई नकार्न सकिदैन । यो नाकाबन्दीले इन्धन आपुर्ती नहुदा सबैभन्दा बढि थिलोथिलो पारेको छ अर्थतन्त्रदेखी सार्बजनिक जनजिबनसम्म । नयाँ प्रधानमन्त्रि र उनका उर्जा, बिज्ञान र आपुर्ती मन्त्रीहरुले के सोचेका छन यो समस्या समाधान गर्न त्यो अझै आइसकेको छैन । 

म सरकारको यो समस्यासंग सम्बन्धित संस्थाको नेतृत्वमा भएको भए के गर्थे होला त? 

यो ब्लगमा इन्धन परनिर्भरता कम गर्न के के गर्नु पर्छ तात्कालिन र दिर्घकालिन रुपमा लेखेको छु । भारतबाट सजिलो रुपमा इन्धन आपुर्तीको लागी जे जे गर्नु पर्छ यो गर्दै,  द्रुत गतिमा तलका काम गर्ने थिए । 

मुख्यतया दुई कामको लागी आयातित इन्धन प्रयोग भएको छ नेपालमा । घरभित्र भान्सामा र यातायातको लागी गाडीहरुमा । 

खान पकाउन चाहिने एल पी जी ग्यासको खपत कम गर्न:

1. गोबर र गु ग्यास:  हाम्रो घरमा २२ वर्ष अघि बनाएको प्लाण्टले अझै काम गरि राखेको छ । नेपालले बायोग्यासमा राम्रो प्रगति गरेको छ । गाउगाउमा अझै गोबर ग्यासलाइ प्रभाबकारी बनाउने । ग्यास प्लान्टमा अनिबार्य रुपमा चर्पी मिसाउने । पचासजना बढी मान्छे जम्मा हुने स्थानहरु जस्तै: ठुला रेस्टुरेण्ट र होटेल, स्कुल, कलेज, पुलिस र आर्मी ब्यारेकहरूमा अनिबार्य रुपमा बायो ग्यास बनाउन लगाउने । कस्सेर लाग्ने हो भने यो काम २-३ महिना भित्र गर्न सकिन्छ । सहरी क्षेत्रमा प्रभाबकारी हुने बायोग्यास प्लान्टको अनुसन्धानमा तदारुकताका साथ् लाग्ने । 
2. बायोब्रिकेट र बायोचार: खासगरी सहरी क्षेत्रमा यसको प्रयोग ब्यापक हुनसक्छ। सिमित मात्रामा प्रयोग भैरहेको यो इन्धनको उत्पादनलाई ब्यापक बनाउने । गाउघरमा सजिलै र प्रसस्तै पाइने चिजहरुबाट बनाइने यो तत्कालै गर्न सकिन्छ । माथिका दुइ काम गर्ने हो भने मेरो बिचारमा तत्कालै १५-२०% सिलिण्डर ग्यास आयात कम गर्न सकिन्छ र केहि वर्ष भित्र ३०-४०% सम्म कम गर्न सकिन्छ । 
3. काठ्माण्डु लगायतका केहि ठाउमा मिथेन ग्यास पाइएको भनिएको छ । त्यसको ब्यवासाहिक र ब्यवहारिक प्रयोगको लागि आवस्यक कार्यगरि प्रयोगमा ल्याउने । एक वर्ष भित्र यो काम सक्ने । प्राकृतिक ग्यास उपयोग गर्न सकियो भने यसबाट बिजुली पनि निकाल्न सकिन्छ । 
4. बिजुलीबाट चुलो: दीर्घकालमा बिजुलीको उत्पादन प्रयाप्त भएमा बिजुलीबाटै किचेन चल्न सक्छ । यसको लागी बिजुली उत्पादनलाई प्राथमिकता दिने । 

यातायातको खपतको लागी: 

काठ्माण्डुको घातक वायु प्रदुषण

यो माक्सले कति छेक्ला त धुलो? तर धेरैले मास्क लगाउन
थालेका छन। 

काठ्माण्डुमा दैनिक कामको लागी ओहोर दोहोर गर्नेलाई थाहा छ हामीले स्वास लिने हावा कति फोहर छ । घर बाहिर निस्केर घर फिर्ता हुदासम्म सास फेर्न गाह्रो हुन्छ, उकुस मुकुस हुन्छ । आखा र नाक छोपेर हिड्नु पर्छ । साएद फोहरी हावाले कपाल पनि बिगार्ने भएर होला, आजभोली केटीहरुले कपाल पनि ढाकेर हिडेको देखिन्छ । कपाल र अनुहार च्याप-च्याप लाग्ने हुन्छ । यसले कति मान्छेको स्वास्थमा असार गरेको होला? कति मान्छे यसकै कारणले मरे होलान्? बिस्व स्वास्थ संगठनले (WHO) केहि समय अगाडी निलालेको आकडा अनुसार सन २०१२ मा सन्सारभरी करिब सत्तरी लाख मान्छेले ज्यान गुमाउनु परेछ वायु प्रदुशनको कारणले मात्रै । त्यसमा पनि करिब एक तिहाइ त छिटो छिटो बिकास गरिरहेका हाम्रा छिमेकी चिन र भारत लगायतका एसियन मुलुकमा मात्रै । केहि बर्षदेखि काठ्माण्डुमा भैरहेको बाटोको कामले धुलो यति थपेको छ कि के कुरा गराई भयो र । संगसंगै बैशाखमा गएको भुइचालोले भत्काएका र त्यसैको कारणले भत्काउनपर्ने संरचनाले धुलोको मात्रा बढाइरहेको हामीले देखिरहेकै छौ । भर्खरै सक्केको बर्षा पछि अब वायु प्रदुषण बढ्दै जानेछ । हामीले लिने स्वासमा धुलोका कण र अनेक किसिमका रसायन हुन्छन । कति रसायन तिनै धुलोका कणमा टास्सेका हुन्छन । स्वास प्रस्वासको समस्या देखि क्यान्सर सम्म गराउने तागत राख्छन यी प्रदुषक तत्वले । तर काठ्माण्डुको हावा कति प्रदुषित छ र यसले मानव स्वास्थ्यमा कति असर गरेको छ जान्नलाई पर्याप्त अनुसन्धान भएको छैन । यो लेखमा बिगत केहि बर्षमा अनुसन्धानबाट निस्केका तथ्यका  आधारमा काठ्माण्डुको हावा कति खत्तम छ भन्ने बयान गर्न खोजिएको छ ।

धुलोका कणहरु

धुलो त नाङ्गो आखाले देख्ने गरेरै छ । तर हाम्रो आखाले देख्न नसक्ने सार्है साना साना धुलोका कण पनि हावामा रहेका हुन्छन । धूलाका कणको कुरो गर्दा तिनको नाप बुझ्नु पर्छ। धेरैजसो अनुसन्धान गर्दा धुलोका कण (Particulate Matter-PM) दश माइक्रोन भन्दा साना (PM 10) र २.५ माइक्रोन भन्दा साना (PM 2.5) गरेर नापिएको हुन्छ । नेपालको वातावरण मन्त्रालयले PM10 को मात्रा यदि १२० माइक्रोग्राम प्रति घनमिटर भन्दा बढी भएको हावालाई असस्थ भनेको छ । सन २००८ मा गरेको एक अनुसन्धानले [१] काठ्माण्डुका विभिन्न दश ठाउमा PM10 नाप्दा बार्षिक औसत मात्रा करिब ६४० माइक्रोमिटर प्रति घन मिटर देखाएको छ । त्यो भनेको नेपालको मापदण्डभन्दा पाच गुणा बढी हो । जुन खतरनाक छ हाम्रो स्वास्थको लागी । अन्तरास्ट्रिय क्यान्सर अनुसन्धान एजेन्सी (IARC) र WHO का अनुसार यस्ता धुलोका कणहरु क्यान्सरजन्य समूह एकमा पर्छन । धेरै साना कणहरु फोक्सो र रक्त नलि भित्र पस्न सक्छन । DNA mutations, heart attacks र premature मृत्यु पनि गराउन सक्छन यस्ता कणले । यी कणको जलवायु परिवर्तनमा पनि महत्वपुर्ण भूमिका खेल्छन जसको यहाँ चर्चा गरिएको छैन ।   

क्यान्सर जन्य रसायनहरू

एक पोका है बैनी

बुद्दएयरको २:१० बजेको उडानबाट पोखरा जानको लागी काठमान्डू अन्तराष्ट्रिय एयर्पोर्टको #KTM आन्तरिक टर्मिनलमा जहाजसम्म पुर्याउने बसमा चढेको थिए । बस दुइ पाइला हिडिसकेपछि एकजना पहेलो ज्याकेट लगाएको र संचार सेट बोकेको व्यक्तिले बस रोक्ने इसारा गर्यो । यसो पछाडी हेरेको, केहि यात्रु छुटेका रैछन, तिनैलाई बसमा चढाउन पर्ने रहेछ । कोहि ठुलै मान्छे (नेतै) पो छुटेछन कि जस्तो लाग्या थ्यो । छुटेका मध्ये एकजना सर्ट पाइण्ट र टाइ सहित खैरो कोट काधमा हाल्नेले थर्काउदै गरेको जस्तो देखिन्थ्यो । बोलेको त सुन्नेन तर हाम्लाई किन छोडेको, पख तलाई देखाइदिञ्छु भनेको हो कि जस्तो आभाष भयो मलाइ ।  करिब पचासको हाराहारीमा रहेका ति महानुभाबले फुर्तिफार्ती बसमा पनि देखाउदै थिए । उनिसंगै अलि जवान अर्का व्यक्ति पनि थिए ।

प्लेन चढियो र उढ्यो पनि । केहि बेर आफ्नै तालमा थिए, ति महानुभावलाई बिर्सेको थिए । प्लेनले डाडो काट्यो अनि बादल भित्र छिर्यो । पहिलो पटक डोमेस्टिक र सानो प्लेन चढ्दै थिए, अलि उत्सुकता र अलिकति डर पनि थ्यो । यात्रुहरु गफ सफमा ब्यस्त थिए । ठ्याक्कै मेरो पछाडीको सिटमापनि एकजनाले अर्कोलाइ खुब गफ दीराथ्यो । उसको (कोटवाला) गफ यस्ता थिए कि मेरो कान तेती तेस्री हाले। 

काठमान्डू एर्पोर्टमा बुद्ध एरको जहाज 

Devastating Earthquake in Nepal: Feeling from Abroad

Shorter version of this article appeared in Casper Star Tribune yesterday.

It has been three weeks since Nepal was hit by a killer earthquake. The massive earthquake with a magnitude of 7.9 Richter scale occurred at 11:56 am (Friday night MT) on 25^th of April, 2015 killing nearly 8500 (as of May 18) people and injuring more than twice as many. The epicenter of this quake was the Barpak village of Gorkha district, 80 km northwest of capital city Kathmandu and hypocenter was only 15 km deep. Hundreds of thousands of houses in Kathmandu and villages of surrounding districts were earthen unimaginably. The quake even shook the slopes of Mount Everest (the highest peak on earth) region triggering an avalanche that buried part of a base camp packed with national and foreign climbers preparing to make their summit attempts killing at least 18 people and injuring about 61. It even shrunk Mount Everest by one inch and raised Kathmandu by three feet as estimated by scientists using seismic interferometry. The quake has also impacted northern India, Tibet and Bangladesh. About 8 million people are affected by the disaster in Nepal.

(update: Another big quake hit Nepal on May 12 that has killed ~150)

How did I hear?

My phone and social media profiles started flooding with messages from families and friends asking my and my family’s safety, which I saw only after I woke up at around 5 am the same day in Laramie. I got so worried when I saw the pictures of the earthquake. Right after, I called my mom living ~200 km west of the epicenter. I also talked to my sisters. They were fine. My mom said that it was very hard shaking and for a long time. My dad was not at home since morning that day and tensions rose as repeated phone calls didn’t reach to him. He had gone to another town. Phone services were not reliable because of sudden rise in the call traffic and damage in the equipment. We were relieved when he came back home after few hours. I then started contacting my relatives and friends. The only thing that mattered the most at the beginning was to check my family was fine, be sad for those who passed away in the earthquake and pray for the people. For three to four nights everyone slept outdoors in an effort to stay safe from the aftershocks coming one after another. Nature didn’t do justice when rain and thunderstorms creating even more difficulty. More than 100 aftershocks of magnitude more than 4 made it the scariest. Getting right information from the ground using personal contacts, calls, emails and social media posts was very crucial. It was a very painful moment. Many of my friends were not able to know whether their family members were still alive for days. Even though my family and houses remain safe, houses of many of my friends got completely destroyed beyond repair, some friends lost their parents and siblings. My friends who also attended University of Wyoming and come from the village close to epicenter lost their houses completely. One of my friends who has been planning to complete his PhD in chemistry at the New Mexico State University in few months lost his father and uncle in his house at Sindupalchwok district, one of the hardest hit district, his mother was rescued live. My colleague lost her sister, sister-in-law and their child. There is still a lot of trauma going on for people.  Many of them are still outside, living in fields and tents. It is shocking and depressing to see how people have lost their lives, their houses, schools and mental peace. It has, at the same time, been difficult for the Nepali students at UW and their families in Laramie as they try to cope with the situation and work towards the end-of-semester.

Social media

The social media platform played very crucial role to get us updated and make connections to the loved ones in this difficult time. Communication to loved ones back home was not easy, especially during the early hours. The phone lines were so busy that it was hard to get through. Social media such as Facebook and twitter along with Skype and viber became vital to check on family and friends. Facebook’s “Safety Check” tool allowed anyone with a Facebook account to check how many friends are in an affected area, and see how many of them used the tool to confirm that they are safe. Google also launched a Person Finder tool in Nepali and English, which allowed people to search for and share information about missing persons. Web-based messaging tools like WhatsApp helped people circumvent crowded or disrupted phone lines. Even though I was far from home and not physically present there, I was able to closely follow every update from Wyoming.

In memory of the century old heritage sites

The Himalayan quake has damaged not only houses but also many monuments and temples listed in the UNESCO World Heritage Sites. Among them was the 9 story tower at the center of Kathmandu known as Dharahara. This tower was built in 1832. When I moved to Kathmandu in 1996 from countryside, it was this white tower standing above all the buildings. One could clearly see it. I had passed by this tower more than hundred times. We wished to climb this tower one day to have a 360 degree view of Kathmandu valley and surrounding mountains. In 2005, this tower was open to public. Then, I had climbed the narrow stairs of the tower with my mom while she was visiting me in Kathmandu. We went to the balcony at the 8th floor and watched Kathmandu for some time. This tower was not just a tower but had become a monument, an icon of Kathmandu and Nepal. Seeing it earthen brought tears into the eyes of millions. At first when I saw the photograph of the grounded tower, I could not believe it. I wished it was a bad dream. Unfortunately it was not. Also damaged were the century old temples in Basantapur, Patan, and Bhaktapur Durbar Squares, all listed in UNESCO heritage sites. I returned to Kathmandu after completing my PhD from the University of Wyoming last year and was staying close to the Patan Durbar Square area. Since then I have been to the heritage site several times and have taken hundreds of photographs. Now they are in photographs only. I know these places very well. The heritage and temples our ancestors built were the attraction for millions of visitors from across the globe are now limited to some photographs only.

Helpless

We knew that a big quake was coming but we were not sure when. The science is not able to make earthquake prediction yet unlike warnings for other natural disasters. There was very small effort to make houses quake resistant in Nepal. Most of houses in rural Nepal are made from bricks and stones joined by mud. These are the houses that were destroyed the most. Nepal is known for tall mountains. The great Himalaya range lies in the intersection of two giant tectonic plates of earth. Indian plate on south and Asian plate on the north side of Nepal. The Indian plate moves towards Asian plate and because of this movement, there is huge amount of energy stored inside the earth and when it releases this energy that part of the world is shaken almost every 80 years.

In a time of hardship, everyone wants to be with the loved ones to feel and share the pain. Unfortunately that was not possible for millions of Nepali living abroad. Being far from home and your loved ones when you could have helped had you been with them breaks our heart. Just seeing all damage on news and social media and not being able to help by only pray makes us feel helpless. Fortunately we Nepali are not alone at this moment. We are surrounded by supportive communities and friends around the world. University of Wyoming community and local Laramie community have been very supportive. Everyone has expressed concern and solidarity. I participated in a candlelight vigil prayer organized by Nepali community on Campus on Monday evening, 27^th April for those affected by the quake. There is very little we can do but with the support from wonderful people around us, Nepali students attending the University of Wyoming, Laramie have collected some fund and relief materials, including medicines and school supplies to provide those to the victims when few of us fly to Nepal after the end of semester.

Now the life is slowly coming to normal. While we have lost peace of mind, we haven’t lost our hopes. We have to rebuild our heritage sites and houses. We rebuilt after the 1934 big quake by ourselves when our country was isolated and there was not much help from outside world. Good thing is this time we are not alone. We are fortunate to have helping hands around the world and we are well connected to them. Working together, we can for sure bounce back stronger. At this tragic pain also, smiles on Nepali faces has not been buried. People are helping each other, sharing food and shelter, which is a part of our culture. It has brought every Nepali together. Now, it’s time to build new Nepal. I will be going back to Nepal in two weeks and will see the devastation personally.

धरहरा पुननिर्माण नगरौ-स्मारक बनाउ

बसन्त गिरी 

हाम्रो तीन पुस्ताकै सबैभन्दा ठुलो प्राकृतिक प्रकोपले हजारौको ज्यान लियो, थप हजारौलाइ घाइते बनायो र लाखौलाइ घरबार बिहिन बनायो । नब्बे सालको भुइचालो मेरो बाजेले देख्नुभयो, बुवाले ४५ सालको भुइचालो अनुभब गर्नुभयो । बाजे पछि यति ठुलो प्रकृतिक ध्वंस हाम्रो पुस्ताले देख्नुपर्यो । हाम्रो पुस्ताले लगभग भुलिसकेको थियो ९० सालको भुइचालो, अरुले लेखेको पढ्ने बाहेक । ९० सालको भुइचालोले जस्तै ७२ सालको सुरुमै आएको पछिल्लो भुइचालोले पनि घरहरु मात्रै ध्वस्त पारेन, सयौ बर्षदेखी हाम्रो संस्कृति, परम्परा र इतिहासका प्रत्यक्ष्य साक्षी रहेका कैयौ सम्पदाहरु पनि भत्काइदियो ।

भत्केको धरहरा ,फोटो: UNDP Nepal फ्लिकर 

घरहरु त पक्कै पनि बनाउनु पर्छ सके सम्म छिटो, त्यसमा दुइमत कसैको नहोला । भलै कस्तो खालको र कहाँ बनाउने भन्नेमा बहस हुन जरुरि छ । के फेरी पनि पहिलेका जस्तै भत्किने घर बनाउने? आधारभुत सुबिधा जस्तै बाटो, पानी, बिजुली पुर्याउन कठिन डाडापाखा जहा मन लाग्यो त्यहाँ बनाउने? यसमा बहस हुन जरुरि छ । सरकारले बिज्ञहरुको सल्लाहमा अनिबार्य रुपमा भवन निर्माण नीति ल्याउन पर्छ गाउ र सहर दुवैको लागी र सो अनुसार भवन बनेको नबनेको अनुगमन गर्नु पर्छ कडाइका साथ । सर्बसाधरणलाइ भुकम्प प्रतिरोधक घर बनाउने तरिका थाहा छैन । त्यसैले सरकारले बाटो देखाउनु पर्छ । नया र पुनर्निर्माण हुने घरहरु अनिबार्य रुपमा भुकम्प प्रतिरोधक हुन पर्छ र डाडा पाखाका गाउहरुलाइ पाएक पर्ने ठाउमा सार्नु उपर्युक्त हुन्छ यसै मौकामा । 

बसन्तपुर, पाटन, भक्तपुर दरबार क्षेत्रका दर्जनौ पुराना युनेस्कोको लिस्टमा भएका संरचना ढले । त्यो संगै हाम्रो इतिहास पनि ढल्यो । तर हाम्रो मन ढल्नु हुदैन, आस्था र बिस्वास ढल्नु हुदैन । अब बिस्तारै यी सबै संरचना पुनर्निर्माण गर्नु पर्छ, हुने नै छन् । यसमा मेरो कुनै असहमति छैन । सके सम्म छिटो बनाउनु पर्छ, जस्ताको तस्तै बनाउनु पर्छ तर बलियो बनाउनु पर्छ ताकि फेरी आउने अर्को भुइचालोले भत्काउन नसकोस । तर संगै भत्केको नेपालका प्रथम प्रधानमन्त्री भीमसेन थापाले बनाएको लगभग ६२ मिटर अग्लो र नौ तले धरहरा वा भिमसेन स्तम्ब पुनर्निर्माण नगरौ, यसलाई भत्केकै अवस्थामा राखौ भन्ने प्रस्ताव राख्छु म । पक्कै पनि बनाउनै पर्छ भन्ने प्रस्ताब पनि आउछन, आउनुस छलफल गरौ बहस गरौ ।

धरहरासंग एक किसिमको मोह थियो, पहिलो पटक काठमान्डू आउदा देखि नै । काठ्मनडुको केन्द्रमा भएको धरहरा अग्लो हुनाले टाढा टाढाबाट देखिन्थ्यो, पछिल्लो समयमा अरु अग्ला घरले छेके पनि । सुरिलो र सेतो स्तम्बको टुप्पोमा चड्न पाए कस्तो होला भन्ने लग्थ्यो । हामि धेरै खिस्सा बनाउथेउ धरहराको बारेमा र मज्जा लिन्थेउ साथीहरु माझ । सयौ पटक यसकै छेउ बाट यता उता गरे हुला । जब सर्बसाधारणलाइ माथि जान दिने भयो त्यसको सुरुमै म मेरि आमासंगै धरहारा चढेर काठमान्डूलाइ हेरेको थिए । आठौ तलामा रहेको बार्दलीमा निस्केर काठमान्डूलाइ ३६० डिग्रीमा हेरे पछि हामि आमा छोरा धेरै समय माथि बसेनौ । माथि चढ्नको लागि घुमाउरो तरिकाले बनाएका सिढी चढ्न त्यति सजिलो थिएन, खासगरी बुढाबुढिलाइ । भित्र साघुरो ढुङ्ग्रो जस्तो । बाक्लो गाहोले घेरेको । मान्छेको प्राकृतिक गुण नै हुनुपर्छ जति अग्लो ठाउ पुग्यो, माथि पुग्यो त्यति मज्जा आउने । माथिबाट अरुलाई तल हेर्दा आनन्द आउने । त्यतिबेला सहरको माझमा त्यति अग्लो ठाउ चढेको पहिलो पटक थियो ।  माथि चढ्दै गर्दा स्वभाबिक रुपमा धेरैलाई मनमा आउने डर र खुशी हाम्रो मनमा पनि आएको थियो । कतै हामी नै चढ्दै गरेको समयमा यो स्ताम्ब ढल्यो भने? यहि बेलामा नै भुइचालो आयो भने? डरै डरमा चढियो र झरियो पनि ।

संसारमा सहरको चिनो हुने यस्ता टावर धेरै ठाउमा छन । तर हाम्रो धरहरा जस्तो पुरानो तरिकाले बनेका अरु छैनन् होला अब । न्युओर्कमै रहेको एम्पाएर स्टेट जस्तो अग्लो घर संयोगले आमासंगै चढ्ने मौका जुरेको थियो केहि समय पहिले । हाम्रो सुन्धाराको धरहरा ९० सालको भुइचालो पछि जुध्ध सम्सेरले पुनर्निर्माण गर्न भन्दा केहि वर्ष अगाडी बनेको यो भवन १०२ तलाको र ४४३ मिटर अग्लो छ । हजारौ मानिसले चड्छन प्रत्यक दिन । एम्पाएर स्टेट चडेर माथि पुग्दा बेस्सरी हावा लागेको थियो । मैले आमालाइ सोधे, धरहरा चढ्दा डर लाग्यो कि अमेरिकाको यो भवन भनेर । धरहरा चड्दा धेरै डर लागेको थियो रे आमालाई । हुनत न्युयोर्कको यो भवन ओरिपरी अरु पनि अग्ला अग्ला भवन भएको र देख्दा नै बलिया जस्ता लाग्ने निर्माणले अलि बिस्वास बढेको पनि हुनु पर्छ । मोटो गाह्रो भएको सुरिलो धरहरा स्तम्ब सिडि सिडि चढेर माथि जादा पल्टिञ्छ कि जस्तो लाग्थ्यो । हाम्रो गाउमा रहेको पुरानो काचो इटाले बनेको तिन तले घर पानी पर्दा पनि भत्किन्छ कि लागे जस्तो ।

हाम्रा पुर्खाले त्यतिबेला जस्तो प्रबिधी उपलब्ध थियो त्यहि अनुसार धरहरा बनाए । त्यसले भुइचालो थाम्न सकेन । अब फेरी सोहि ठाउमा सोहि स्तम्भ बनाउनै पर्छ भन्ने के छ? पुनर्निर्माण किन गर्ने? यत्तिकै संरक्षण गरेर राखे हुदैन? मलाइ अहिलेको धरहरा भएको ठाउमा फेरी धरहरा बनेको हर्न मन छैन । आफ्नो आफ्नो मन हो । आफ्नो आफ्नो तर्क हो । धरहरा अब नबनाएकै ठिक । यत्तिकै संरक्षण गरेर राख्दा उक्त क्षेत्र भएर आउने जानेलाइ सधै सम्झाइदिञ्छ, झस्काइदिन्छ कति ठुलो क्षेती भएको थियो ७२ सालको भुइचालोले भनेर । मान्छेहरुलाइ नया घर बनाउदा घोची रहञ्छ । भुइचालो थेग्न सक्ने संरचना बनाउनुपर्छ भनेर झक्झकाइ रहन्छ । हामी नेपालीको जे पनि चाडै बिर्सिदिञ्छौ । यो स्तम्ब नबनाई राख्यो भने कम्तिमा पनि यसले हामीलाई सम्झाई रहनछ, अलार्मले बिहान उठ्न सम्झाइदिए जस्तै । भुइचालो त ९० सालमा पनि गएको हो । धरहरा भत्केको हो तर धरहरा फेरी बन्यो अनि संगसंगै हाम्रो बाउ पुस्ताले बिर्सियो महाविपत्तिको बोध भएन ।

सम्झना रहोस सन २००१ को सेप्टेम्बर ११ गते आतंककारीको हमलामा परि अमेरिकाको न्युओर्कमा रहेका ट्विन टावर भनिने बिस्व ब्यापार केन्द्रका गगन चुम्बी भवनहरु ध्वस्त भएका थिए । अहिले सोहि टावरको जग भएको ठाउमा स्मारक भनाइएको छ । यसै गरि दोस्रो बिस्वयुद्दले ध्वस्त जापानको हिरोशिमा सहर बिनासको सम्झना स्वरुप त्यहा बाकि रहेको जेंबाकु डोमलाइ  हिरोशिमा शान्ति स्मारकको रुपमा जस्ताको त्यस्तै राखिएको छ । विस्व्भारी कुनै कारणले ध्वस्त भएका महवपुर्ण भवन वा अन्य संरचनाहरु जस्ताको त्यस्तै राखेर स्मारक र संग्रहालय बनाइएका उदहरणहरु प्रसस्तै  छन ।

जतिबेला धरहरा बनाइयो, त्यसको ओरिपरि धेरै खाली जग्गा थियो होला । घरहरु कम थिए होलान, अलि पर पर थिए होलान । तर अहिले हेर्नुस त कति धेरै संरचना छन् धरहरा को ओरिपरि, नजिकै नजिकै सम्म । अब यति अग्लो धरहरा बनाउने नै हो भने पनि यो ओरिपरिको घरहरुले गर्दा उपर्युक्त हुदैन । त्यसैले अहिले भत्केको धरहरालाई जे जस्तो छ यस्तै अवस्थामा राखौ ।  यसलाई हजारौ हाम्रा मृतकहरु र लाखौ भत्केका घरहरुको सम्झना आउने गरि स्मारक बनाउ । यो विपत्तिले मृत्यु भएकाहरुको सकेसम्म फोटो राखौ, सम्भब नभए नाम तामाको प्लेटमा कुदेर राखौ । ओरिपरि स्मृति उद्यान बनाउ । रुखहरु र फुलहरु रोपौ । यो कहाली लाग्दो समय  र बिपदको पुस्तौ पुस्ता सम्म सम्झना होस । सुन्धारा क्षेत्रलाई सम्मान प्रकट गरौ र पबित्र क्षेत्रको रुपमा बिकास गरौ । अहिले ढलेको भुइचालोले हामी नेपालीलाइ मात्रै नभएर संस्सर भरिका मान्छेलाई छोएको छ । संसारभरिका मान्छेहरु रोएका छन । स्मारक बनाएर अहिलेकै अवस्थामा राख्यो भने, ट्वीन टावर भत्केको ठाउमा दैनिक हजारौ पर्यटक हेर्न गए जस्तै सुन्धाराको क्षेत्र पनि पर्यटकिय आकर्षणको केन्द्र पक्कै हुन्छ ।

Dr. Giri is a scientist at Kathmandu Institute of Applied Sciences, Kathmandu

राजनैतिक भुइचालो आउला त?

Photo:  ReSurge International in Flickr

सन् २००१ को सुरुमै भारतको गुजरातमा गएको ७.७ स्केलको भुइचालोले करिब २० हजार मानिसको मृत्यु भयो, लाखौ घाइते भए र करिब चार लाख घरहरु नस्ट भए । भुइचालोले ल्याएको महाविपत्तिको परिबेशमा अहिलेका भारतका प्रधानमन्त्रि गुजरात राज्यको मुख्यमन्त्री भएका रहेछन । त्यतिबेलाको महाविपत्ति सम्हाल्ने मौका पाएका मोदीले गुजरात, खासगरी कुच र भुजको  पुनर्निर्माण र पुनर्स्थापना गरि मुहारनै फेरिदिए । 

उता करिब ५ वर्ष अघि उत्तरी र दक्षिण अमेरिकाको बीचतिर रहेको देश हाइटिले पनि ७ स्केलको भुइचालोको ध्वोम्स सामना गर्न पर्यो । राझाधानी पोर्ट-ओ-प्रिन्स ध्वस्त भयो, करिब २ लाखमा बढिको ज्यान गयो । भुइचालो गएको ५ बर्ष सम्म पनि त्यहाका जनताहरु निकै दयनिय अवस्थामा बस्न परेको, बिदेशी मुलिकबाट आएको प्रसस्त सहयोगको सहि सदुपयोग नभएको खबरहरु अहिले पनि आइ रहेकै छन ।    

कहिले काही आउने यस्ता महाबिपत्तिले नया अवसर पनि दिञ्छन, यदि सहि नेतृत्व आउन सक्यो भने ।         

के नेपालको भर्खरको महाबिपत्तिले राजनीतिक महाभुइचालो ल्याउला त? 

एकहप्ता अघिको भुइचालो पछि खोज र उद्दार लगभग सकियो । अब ध्यान राहत, पुनर्स्थापना र पुनर्निर्माण तिर जादै छ । यो क्रममा राजनीतिका पार्टीका नेता, सरकार र मन्त्रीहरुको निकै आलोचना भएका छन्, उनीहरुले समयमै उचित सहयोग र नेतृत्व नगरेका कारण । सरकारले पिडितको आशा अनुरुप सहयोग गर्छ भन्ने त कसैलाई बिस्वास थियन होला तर पनि कस्को भर पर्ने त यस्तो आपत परेको बेला । किनभने हिजोको असक्षम सरकार भुइचालो जाने बित्तिकै रातारात सक्षम हुने कुरै भएन । 

कतिपय ठाउमा मन्त्रिले सर्बसाधारणको गालि खाएका देखियो । अन्य नेताहरु प्रतिको घृणा यति बढेको छ कि प्राय नेताहरु बाहिर निस्कन पनि समस्यामा रहेको जस्तो बुजिंछ ।  

यो भुइचालोले धेरै बस्तीहरु पुनर्निर्माण गर्ने नया अवसर दिएको छ।  

तर यो विपत्तिको ब्यवस्थापन गर्न र पुनर्निर्माण गर्न अहिलेकै नेत्रित्व सफल हुने कुनै आधार त देखिदैन । तर यसको गतिलो विकल्प पनि देखिएको छैन । सत्ता पक्ष त निशानामा पर्ने नै भयो । बिपक्षी पनि खासै अगाडी देखिएको छैन अहिले सम्म । पछि बिस्तारै परिस्थितिले कस्तो मोड लिन्छ, त्यो हेर्न केहि समय कुर्नै पर्ला । 

कुनै तेस्रो पक्ष अगाडि आउला? कि अहिलेकै पार्टीका दोस्रो तहका नेताहरुले उदाउने मौका पाउलान? तेस्रो पक्षको रुपमा बिबेकशील पार्टीले स्थानीय रुपमा निकै राम्रो काम गरेको देखियो तर त्यसको प्रभाब रास्ट्रिय राजनीतिमा तत्काल प्रभाब पार्न सक्ने खालको भने देखिएको छैन । खासगरी सोसल मेडिया प्रयोग गर्ने नया पुस्तासम्म पहुच पुर्याउन सकेको छ ।  अन्य पार्टीमा जस्तो पुरानो पुस्ताको नेतृत्वलाई बिस्थापित गर्नु पर्दैन बिबेकशिलमा किनभने युवाहरुले नेतृत्व गरेका छन । तरपनि दशकौ देखि चलिराखेका र राज्य संयम्त्रमा पकड राखेका बूढा पार्टी र नेतृत्वलाई बिस्थापित गर्न त्यति सजिलो पक्कै छैन ।  

In Memory: Historical Heritage Sites Before #NepalQuake2015 [photo]

Recent #NepalQuake (7.8 magnitude) killed thousands of people, completely destroyed thousands of houses and many historically important structures-some of them were #UNESCO heritage sites. Lets hope our government will restore these temples in coming years.

For now, some photos of these sites while I visited them before the quake.

[all pictures taken by me]

Kathmandu (Basantapur) Durbar Square is completely gone.



One view of Kathmandu Durbar Square [photo taken: 2008]

Old buildings with some gift shops around Kathmandu Durbar Square [photo taken: 2008]

One temple in Basantapur Durbar Square [photo taken: 2008]

There is not much damage in Pashupatinath Temple compared to other historical localities.

Pashupatinath temple area seen from Guheshwori [photo taken: 2012]

Lets roam around Patan Durbar Square in Lalitpur. This is also a UNESCO heritage site.

One view of Patan Durbar Square [photo taken: 2014]

Patan Durbar Square-UNESCO Heritage Site. Temple on right is 17th century Krishna Temple completely made of stone. This stone temple is still standing tall.
[photo taken: 2014]

Another view of Patan Durbar Square [photo taken: 2014]

The iconic white tower known as Dharahara- originally built in 1834 was completely broken down. Many people died who were inside this 9 story tower and around.

Dharahara originally built in 1834 [photo taken in 2008]

नया प्रविधिले सजिलो पारेको उद्दार र प्रकोप ब्यवस्थापन

अस्ति शनिबार गएको भुइचालोले हजारौको ज्यान लियो, हजारौ घरहरु भत्के र लाखौ घाइते भए। कतिपय ठाउमा भर्खर उद्दरकर्मिहरु पुग्दै छन बल्ल ४-५ दिन पछि । 

भुइचालोबाट प्रभावित क्षेत्र नक्सामा 

यो भन्दा करिब ८२ वर्ष पहिले पनि यत्तिकै ठुलो भौइचालो जादा करिब दस हजार (नेपालमा मात्रै, भारतको बिहारमा करिब सात हजार) को मृत्यु भएको थियो । 

अहिलेको भुइचालो पछिको उद्दार, राहत ब्यवस्थापन २४सै भन्टा हेरीरहदा ९० सालको भुइचालोपछिको अवस्था त्यतिबेलाको समाज र सरकारले कसरि सम्हाल्यो होला जस्तो लाग्छ । त्यतिबेला न अहिलेको जस्तो संचारको सुबिधा थियो, न बाटोघाटो र गाडिहरुको। हेलिकोप्टर र प्लेनको त कुरै छोडौ। न अहिलेको जस्तो बिस्व एक भएको जस्तो अवस्था. जसरि अन्तरास्ट्रिय सहयोग सजिलो र समयमै आउने अवस्था। 

यसपालिको भुइचालो पछि मानिसहरुको ज्यान बचाउन केहि समय यता प्रयोगमा आएका नया प्रविधिले ठुलो भूमिका खेलेका छन । जसले गर्दा उद्दरकर्मिहरुलाई भत्केका ठाउको महत्वपुर्ण सुचना पाउन, चेपिएका र घाइतेहरुकोबारेमा थहपाउन, र उद्दारका सामग्री पठाउन सहयोग गरेको छ । 

सबैभन्दा ठुलो भूमिका सामाजिक संजालले (फेसबुक, ट्विटर, स्काइप, भाइबर) गर्यो । करोडौले ट्विटहरु भए यो अबधिमा, जसले गर्दा #Nepal, #NepalQuake, #NepalearthQuake, #NepalQuakeRelief जस्ता ह्यासट्यागहरु ट्रेण्डिन भए केहि दिन सम्म। सहि सुचना पुर्याउन, स्वमसेवकहरु समन्वय र परिचालन गर्न । त्यो भन्दा पढि अन्तराष्ट्रिय क्षेत्रबाट सहयोग (रकम वा जिन्सी) सकलन गर्न । केहि वर्ष अगाडी पनि यो सम्भब थिएन ।

फेसबूकले म सुरक्षित छु भन्ने (Safety Check Feature) अभियान चलायो, जसले गर्दा आफन्त र साथीभाई सुरक्षित भएको थाहापाउदा धेरैलाई राहत मिलेको छ ।

त्यस्तै गरि गुगलको व्यक्ति पत्ता लगाउने टुलले (Person Finder Tool) पनि निकै मद्दत गरेको छ । 

केहि वर्षदेखि मात्रै बजारमा आएको ड्रोन प्रविधिले आकाश माथिबाट तलको द्रिस्य खिच्न, मान्छे र हेलिकोप्टर पुग्न नसक्ने ठाउको स्थिती बुझ्न निकै मद्दत गरेको छ । तर यो प्रविधिको प्रयोग धेरै सिमित मात्रामा मात्रै भएको पाइयो । केहि स्वदेशी र बिदेशी पत्रकारले मात्र । चीनको उद्दार टोलीले पनि ड्रोन प्रयोग गरेको खबर आइरहेको छ । क्यानाडाको एरोन प्रयोगशालाले तिन वटा ड्रोन नेपाल पठाएको जनाएको छ । यी ड्रोनले तापीए क्यामेरा प्रयोग गरेर मानव शरिर भएको नभएको, १००० फीट टाढा बाट मानव अनुहार चिन्न सक्ने गरि फोटो खिच्न सक्ने रहेछ । साथ् साथै यस्ता ड्रोनले प्रभावित क्षेत्रको २-डि र ३-डि नक्साहरु बनाउन पनि सहयोग गर्न सक्छन ।

   
  ड्रोनबाट खिचेको भुइचालो पछिको अवस्था 

तापिए फोटो खिच्ने क्यामेरा (IR Camera) भने खासै प्रयोग भएको थाहा पाउन सकिन । यो क्यामेराले बस्तु वा ठाउ बाट आउने तापक्रमको आधारमा फोटो खिच्छ । जसलाई कुनै पुरिएको ठाउमा मान्छे वा जनावर छ कि छैन भनेर थाहा पाउन प्रयोग गर्न सकिन्थ्यो । खासै महँगो पनि नपर्ने क्यामेरा नेपालमा प्रयोग गर्ने व्यक्तिहरु वा संस्थाहरु त्यति नभएको जस्तो लाग्यो । 

डिजिटल नक्सा प्रविधिले पनि उद्दरकर्मी र राहत वितरण गर्ने हरुलाई विभिन्न ठाउमा सजिलो संग पुग्न मद्दत गरेको छ।  

९० सालको भुइचालो संग तुलना गर्दा अहिले हेलिकोप्टरले पनि ठुलो मात्रामा सहयोग गरेको उद्दार, राहत बितरन आदिमा । 

Mid April Snowfall in Wyoming #OnePlusOne #Photoblog

UW campus infront of Union

It snowed really hard past couple of days closing Cheyenne to Laramie section of interstate 80 (I 80) for two days. Yesterday, there was multiple vehicle collision at Harriman Road exit in I 80 involving ~50 vehicles.

University of Wyoming closed its regular business at noon today, very rare decision in its history-I guess.

Laramie is on a high plain between two mountains at 2184 m above see level. Average high temperature of April in this area is 10.6 and average low is -4.1 deg Celsius. Average snowfall of this month is 24.1 cm.

Here are some photos I took around campus using OnePlus phone camera. [click on the photo for bigger high resolution view]

A giant #Snowman 

Click below for more photos

म बैज्ञानिक हु किनभने.......

गत आईतबारदेखि ट्विटरमा संसारभरका बैज्ञानिकहरुले किन आफु बैज्ञानिक भए भनेर लेखेका छन । #IAmAScientistBecause भन्ने ह्यासट्यागमा सुरु भएको यो "अभियान" मा कसैले कसरि यो क्षेत्रमा आइपुगे भन्ने लेखेका छन् भने कसैले किन यो पेशा मन पराइराखेको छु भन्ने लेखेका छन । आफुले गरि राखेको काम किन गरिराखेका छन् भन्ने लेखेका छन । थरि-थरिका बिचार ।  बैगनिकहरुका बिचारले भरिएको छ ट्विटर । यो ह्यासट्याग अहिले ट्विटरमा ट्रेण्डिङ्ग भै राखेको छ ।

किन बैज्ञानिक भएको?  किन मास्टर नभा? किन किसानी नगर्या? किन डाक्टर अथवा इञ्जिनिएर नबन्या? किन हिरो हिरोइन वा पत्रकारिता तिर नगएको? बैंकिंग क्षेत्रमा गएको भए धेरै पैसा कमाइन्थ्यो नि तर किन नगएको? अथवा राजनीति गरेको भए अझ ठुलो मान्छे बनिन्थ्यो नि किन राजनीति नगरेको? बास्तबमा यो धेरै गम्भिर प्रश्न हो ।

कि अरु कुनै क्षेत्रमा फिट नहुने भएर हो?

केहि रमाइला ट्विटहरु हेरम है त ।

यसो भए पनि खुशी उसो भए पनि खुशी

भन्नुहोला अरुको त थाहा पाइयो आफु नि? मा किन अहिले गरिराखेको क्षेत्रमा आइपुगे भनेर प्रतिस्थित बैज्ञानिक जर्नल साइन्समा केहि वर्ष अघि लेखेको थिए । त्यसैको सेरोफेरो वाला ब्लग यहा छ ।  आउन त यो क्षेत्रमा आइछस तर किन अहिले पनि यसैमा छस भनेर सोदनेलाइ मेरो ट्विट ।

अरु बैज्ञानिकहरु किन यो क्षेत्रमा आए र किन यो क्षेत्रमा रमाई राखेका छन् तल पद्नुस ।

#IAmAScientistBecause Tweets

Best 5 places in Wyoming you must visit

Wyoming is a western US state. It is a truly wild west and famous for adventure. Plenty of open space and wildlife. Based on my experience while I was attending graduate school in Laramie, I suggest 10 places in Wyoming you should not miss to visit. I will miss these places.

Wind River area Wyoming by Basant Giri on 500px

1. Vedauwoo

Close to Laramie, the home of the University of Wyoming, Vedauwoo is famous for outdoor rock climbing-I never did though. This place has Sherman granite rocks, some of which are seen to be placed on top of other rocks very carefully.

I have been to Vedauwoo several times for picnic, camping and hiking specially in summer. In cold winter nights, we went there with chilling beer. White snow on ground and clear sky with stars supported us.

I needed no prior planning. I used to be ready for anytime whether it was an early morning or a late night, specially, when bored or frustrated with the lab experiments and classes.

You can also enjoy Curt Gowdy State park with some beautiful lakes for fishing. Also, you don't want to miss HappyJack recreational area during winter for snow sports. I specially enjoyed sledding. Lincoln monument (3.8 m tall on a 9.1 m pedestal) on the side of I 80  (at 8878 feet elevation) can be another attraction. We also enjoyed drinking beer on the other side of the monument over looking I -80 and Vedauwoo in both summer and winter nights.

2. Snow Range Mountains

I like mountains-no doubts. Snowy Range Mountains are part of the Rockies, just half an hour drive west of Laramie.

Snow sports in winter and fishing and hiking in Summer. Around this mountain, there are numerous high elevation lakes in which you can enjoy fishing-we had done hand fishing too.

snowies by Basant Giri on 500px

I have hiked to the top of this mountain (12013 ft). More than this, I liked the scenic highway (HW 130) that crosses the mountain: driving is this road was an unforgettable memory. Highest point on this road is at 10847 ft.

There is a small town called Centennial on the eastern side of the mountain and Saratoga on western side. Saratoga is famous for hot spring.

3. Grand Teton National Park (GTNP)

GTNP is bit far from Laramie-northwest part of Wyoming. You need at least four days to fully enjoy the place. This park includes a major section of Teton Range mountains, Jackson valley, and Jackson lake.

Jackson Lake and the Tetons by Basant Giri on 500px

You can mostly enjoy the natural-prestine scenery, wildlife-deers, bears, moose, hardworking beavers, marmots and hiking to the Teton Mountains peaks in addition to backcountry camping.

Mom Grizzly with cubs by Basant Giri on 500px

I had seen black and grizzly bears almost every time I visited this NP (3 times so far).Camping on the periphery of Jackson lake looking towards the Tetons was awesome. I had hiked twice up to the static peak (11,303 ft) via death valley trail which includes Phelps lake. During one of the trecks, enchanted black bears couple of times from very close.

Hike to the Static Peak

4. Yellowstone National Park (YSNP)
YSNP is the world's oldest (estd: 1872) national park. It is north of GTNP, comprises lakes, canyons, rivers, and mountain ranges and touches Idaho and Montana states.  

This NP is most famous for wildlife (Bison, bears, deer, elks, moose, wolf, coyote etc. to my interest) and its many geothermal features such as the Old Faithful-the biggest one. There are hundreds of other smaller geysers too.

Old Faithful geyser eruption by Basant Giri on 500px

You can enjoy hiking, fishing, camping, boating, sightseeing etc. We had camped close to Jackson lake and at Mamoth-close to north entrance-Montana. Making a 8-loop is very famous to cover almost every aspects of Yellowstone ecosystem. Yellowstone lake and upper falls of Yellowstone river are amazing.

5. Devils Tower National Monument

From northwest, lets move to northeast where you can see the Devils tower. Devils tower is an igneous intrusion which rises 1267 ft above the surrounding terrain in Black hills.

For me it looked like a Shiva Linga in Hinduism. If it was in south Asia, religious people would have made it a place of worship.

Devils Tower Monument

When you are traveling to this place, don't forget to incorporate the Mt. Rushmore near southwestern South Dakota in your visit where you can see a sculpture of five US presidents carved into the granite.